استفاده مرتب از سونای بخار چه منافعی برای سلامت بدن دارد؟

به گزارش ۷۲۴پرس و به نقل از Healthline، وقتی از اتاق بخار اسم می‌بریم، منظورمان این نیست که بگوییم اتاق بخار و سونا با هم متفاوت هستند. البته سونا معمولا فضای گرم‌تری دارد اما اتاق‌های بخار کمی خنک‌تر هستند و به‌هرحال نشستن در هر دو محیط هم باعث بهبود و ارتقای وضعیت سلامتی شما می‌شود. سونای خشک هم مثل سونای بخار فواید خاص خود را دارد و هر دو محیط می‌توانند عضلات دردناک شما را بهبود بخشید و به سلامت قلب و گردش خون شما کمک کنند. بااین‌وجود رطوبت بخار ممکن است مزایای بیشتری برای سلامت شما داشته باشد، امری که خوب است گاهی به آن توجه کنید.

خوشبختانه سونا و اتاق بخار در اغلب سالن‌های ورزشی، اسپا و استخرها یافت می‌شوند و حتی برخی از آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی هم فضاهای مخصوص خود را دارند که ساکنان می‌توانند از آن‌ها بهره ببرند. حتی اگر چنین محیطی در اختیار ندارید هم نگران نباشید، شما همچنان می‌توانید با استفاده از دوش آب گرم به صورت موقت محیط حمام خود را به یک اتاق بخار تبدیل کنید، فقط باید اجازه دهید بخار آب کل حمام را پر کند.

مطلب مرتبط: فواید اتاق بخار و سونا برای سلامتی بدن

فواید سونا برای سلامتی

اما چه فوایدی باعث می‌شود سونا و اتاق بخار تااین‌اندازه مورد توجه و محبوب باشند؟ در مطلب پیشین به بخشی از این خواص اشاره کردیم که می‌توانید با مطالعه آن از آن‌ها آگاه شوید. اما برای مرور توضیحات بیشتری در این زمینه بهتر است این مطلب ۷۲۴پرس را هم مرور کنید که می‌تواند چشم‌انداز روشن‌تری از فواید احتمالی را برای‌تان به نمایش بگذارد.

بهبود گردش خون

یک مطالعه قدیمی و محدود روی گروهی از سالمندان که در سال ۲۰۱۲ انجام شد، نشان داد گرمای مرطوب می‌تواند گردش خون را به‌خصوص در قسمت پایینی بدن و پاها بهبود ببخشد. گرمای مرطوب همچنین می‌تواند تا عمق یک سانتی‌متری زیر پوست نفوذ کرده و باعث بهبود گردش خون محیطی شود که درنتیجه فشار خون را کاهش داده و سلامت قلب را ارتقا می‌بخشد. 

پوست افراد مسن هم دچار مشکلاتی است که اتفاقا این نفوذ گرمای مرطوب به داخل بافت پوست از این نظر هم برای سالمندان مفید است.

رفع احتقان و گرفتگی

بیشتر مردم رفع احتقان و گرفتگی را از جمله فواید اصلی سونای بخار می‌دانند. ادعایی که درصورت درست بودن با منافع زیر همراه خواهد بود:

• گرفتگی بینی
• سردرد
• تحریک گلو
• سرفه

اتاق و سونای بخار محیطی را ایجاد می‌کنند که غشای مخاطی گرم شده و امکان تنفس عمیق فراهم می‌شود. استفاده از چنین محیطی می‌تواند گرفتگی و احتقان داخل مجاری سینوسی و همینطور ریه‌ها را حتی اگر به شکل موقت کاهش داده و کمک کننده باشد.

بااین‌حال نتایج تحقیقات در مورد اثراتی بالینی واقعی استنشاق بخار هنوز کاملا تأیید نشده است. اما اگر از جنبه مثبت به داستان نگاه کنیم می‌بینیم که هوای گرم و مرطوب می‌تواند به پاکسازی مخاط کمک کند. از طرف دیگر از روغن‌های مفید و ضروری مثل روغن نعناع در بخار استفاده شود، ممکن است حتی این اثرات ضداحتقانی تقویت هم بشود.

مطلب مرتبط: با ۸ فایده‌ی فوق‌العاده‌ سونا آشنا شوید

به گزارش ۷۲۴پرس یک مطالعه نشان داد تنفس بخار به‌ویژه زمانی که با انجام حرکات یوگا همراه باشد، می‌تواند باعث بهبود سینوزیت مزمن شود و این کار را هم از طریق کمک به تخلیه سینوس‌ها انجام می‌دهد. نتایج یک بررسی تحقیقاتی متشکل از شش کارآزمایی بالینی هم نشان داد بخاردرمانی در افراد بزرگسال مبتلا به سرماخوردگی  مؤثر است هرچند قطعیت ندارد. به‌هرحال همه ما تابه‌حال در مورد فواید استفاده از بخور برای افراد مبتلا به گرفتگی بینی یا کسانی که ریه درگیر دارند مطلع هستیم که می‌تواند به همین دلیل باشد.

به صورت کلی بخاردرمانی ممکن است برای تسکین موقت علائم احتقان مؤثر باشد، اما هنوز از نظر علمی ثابت نشده که این یک درمان مؤثر صددرصدی است.

کمک به ارتقای سلامت قلب و عروق

تحقیقات گذشته نشان از آن داشتند که وقت گذرانی در اتاق بخار باعث می‌شود بدن برخی از افراد هورمون‌هایی ترشح کند که روی ضربان قلب آن‌ها اثرگذار است. یکی از این هورمون‌ها آلدوسترون نام دارد که فشار خون را تنظیم می‌کند. وقتی آلدوسترون به‌واسطه نشستن در سونای بخار ترشح می‌شود، باعث کاهش فشار خون شده و این مسئله بخشی از دلیلی است که چرا بودن در اتاق بخار باعث ایجاد حس آرامش در فرد می‌شود.

مطلب مرتبط:  فشار خون بالا در سنین ۳۰ تا ۴۰ سال می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد

یک مطالعه دیگر مربوط به سال ۲۰۲۱ نشان داد حمام بخار می‌تواند از طریق کاهش فشار خون، عملکرد و سلامت قلب را هم بهبود ببخشد. کاهش ضربان قلب و فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در افراد از اثرات جانبی حضور یک بار در هفته‌ای افراد در سونای بخار است.حالا اگر این استفاده به شکل منظم و در بازه زمانی طولانی‌تری باشد، شاهد بهبود وضعیت کلی قلب و عروق فرد خواهیم بود.

کاهش استرس

شاید شما هم کمابیش از این مسئله آگاه باشید که چطور وقت گذرانی در سونای بخار می‌تواند به آرامش بدن کمک کند، بااین‌وجود محققان هنوز مطمئن نیستند چه چیزی باعث این مسئله می‌شود. برخی تئوری‌ها حکایت از آن دارد که گرمای اتاق بخار به تولید اندورفین کمک می‌کند، هورمونی که باعث ایجاد حس خوب شده و از این طریق  کاهش استرس و اضطراب  را به دنبال دارد.

توضیح دیگری که وجود دارد این است که نشستن در سونای بخار باعث کاهش  سطح کورتیزول می‌شود، هورمونی که در پاسخ به شرایط استرس‌زا در بدن تولیدو ترشح می‌شود. قاعدتا وقتی سطح کورتیزول کاهش پیدا کند، فرد احساس نشاط و شادابی بیشتری می‌کند. شاید به‌همین‌خاطر است که منبعی معتبر در پایان تحقیقات خود پیشنهاد داد افرادی که در مشاغل پراسترس کار می‌کنند، سعی کنند با استفاده از سونای بخار سطح استرس خود را پایین بیاورند.

مطلب مرتبط:  رابطه استرس مزمن با فشار خون و روش درمان آن

به گزارش ۷۲۴پرس، محققان متوجه شدند استفاده از سونای بخار یا اتاق بخار به مدت یک الی دو نوبت در طول هفته می‌تواند به بهبود وضعیت‌هایی همچون تصلب شرایین و کاهش فشار خون کمک کند. همچنین استفاده بیشتر از سونای بخار آن هم به مدت زمانی طولانی‌تر می‌تواند به افزایش تحمل استرس بدن کمک کرده و از این طریق باعث افزایش سلامت عمومی بدن شود. البته این مطالعه یادآوری می‌کند که هنوز ارتباط واضحی میان استرس گرمایی و مکانیسم‌های سلولی مفید مشاهده نشده است و آن‌ها تنها پتانسیل این شیوه را برای کاهش فاکتورهای خطر متابولیک در افراد درمعرض استرس مشاهده کرده‌اند. درنتیجه نیازمند انجام تحقیقات بیشتری دراین زمینه هستیم تا اثرات کوتاه  مدت و همینطور فواید بلندمدت استفاده از اتاق بخار را روی عملکردهای فیزیکی مطالعه و بررسی و صحت و سقم درستی این ادعاها را تأیید کنیم.

ارتقای سلامت روح و روان

درمان‌های مبتنی بر گرمادرمانی از جمله استفاده از سوناهای بخار می‌تواند با معطوف کردن توجه ما به سمت آرامش و دور شدن از اخبار مضطرب کننده، از سلامت روح و روان افراد حمایت کند.

یک مطالعه معتبر پیشنهاد می‌دهد که درگیر کردن بدن با فعالیت‌های گرمادرمانی به ایجاد حالت ذهن آگاهی و تمرکز بر تنفس  کمک می‌کند که هر دو فواید روان‌شناختی بسیاری دارند. از جمله این فواید می‌تواند به بهبود چرخه خواب، کاهش استرس و بهبود وضعیت خلق و خوی فرد شده و تمرکز فرد را بالا ببرد.

سونای بخار با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی همچون آلزایمر و زوال عقل، باعث جلب توجه محققان شده است و به‌همین خاطر آنها خواستار انجام مطالعات بیشتری در این زمینه شده‌اند تا شاید بتوان فرآیندهای اصلی این مکانیسم را مشخص کرد تا بفهمیم چطور سونا و بیماری‌های حافظه با هم در ارتباط هستند؟

بخار درمانی می‌تواند به مبارزه با بیماری کرونا کمک کند

در ابتدا باید به این نکته توجه کنید که بهتر است در صورت ابتلا به بیماری کرونا قید استفاده از سونای بخار را بزنید. اما جالب است بدانید منابع تحقیقاتی قابل اعتماد درحال بررسی پتانسیل اعمال استرس گرمایی خفیف ایجاد شده از طریق سونای بخار، چشمه‌های آب گرم و گل درمانی برای کمک به بهبود بیماری کرونا هستند. همانطور که تب یک مکانیسم دفاعی بدن برای از بین بردن ویروس‌ها است، شاید بخار هم بتواند باعث ایجاد سد دفاعی در مقابل ویروس کرونا شود.

البته محققان خاطرنشان می‌کنند که هنوز هیچ پروتکل بالینی برای استفاده از این روش برعلیه بیماری کرونا و درمان آن وجود ندارد. بااین‌حال گرما دارای تاریخچه‌ای طولانی در زمینه استفاده برای درمان بیماری است. به‌همین خاطر محققان پیشنهاد به جریان افتادن روش‌هایی برای استفاده از این روش در وضعیت فعلی و همینطور همه‌گیری‌های آینده هستند. به‌ویژه از این جهت که گرما درمانی به صورت گسترده در درسترس بوده و نسبتا ارزان است و درکنار آن دارای اثراتی روحی و جسمانی گسترده‌ای است که باعث بهبود سلامت فرد می‌شود. همه این‌ها باعث می‌شود که گرمادرمانی گزینه‌ای بالقوه برای استفاده در برابر عفونت‌های ویروسی باشد.

کمک به ارتقای سلامت پوست

با قرار گرفتن در محیط‌های آلوده، طبیعی است که انواع سموم و مواد زائد زیر پوست ما به دام بیفتند. اما حضور در سونا و اتاق بخار می‌تواند به کمک گرما منافذ پوست را باز و به خروج این مواد سمی کمک کند. فراموش نکنید که تجمع آلودگی و حتی سلول‌های مرده می‌تواند باعث ایجاد جوش‌های پوستی بشود، درنتیجه خالی کردن این منافذ به بهبود سلامت پوست کمک کرده و باعث می‌شود پوستی شفاف و صاف‌تر داشته باشیم.

پشتیبانی از ریکاوری بدن بعد از انجام تمرین‌های ورزشی

دردی که پس از انجام تمرین‌های ورزشی احس می‌کنید با نام درد عضلانی تأخیری (DOMS) شناخته می‌شود. ورزشکاران حرفه‌ای ده‌ها سال است که می‌دانند گرما درمانی می‌تواند برای بهبود این شرایط کمک‌کننده بوده و دردشان را تسکین دهد.

گرما با نفوذ با عمق بافت عضلانی به تسکین درد عضلانی تأخیری کمک می‌کند. یک مطالعه قدیمی نشان داد که اگر این گرما به شکل مرطوب  اعمال شود، به همان اندازه اثربخشی مؤثر و همینطور سریع‌تری خواهد داشت که باعث می‌شود ورزشکاران حرفه‌ای به گرمای مرطوب  بیش از گرمای خشک  توجه کنند.

کمک به شل شدن عضلات و نرمی مفاصل

همه می‌دانیم که بهتر است قبل از انجام حرکات ورزشی، کمی بدن را گرم کنیم. این کار از آسیب دیدگی احتمالی عضلات و مفاصل جلوگیری می‌کند. استفاده از اتاق بخار به‌عنوان بخشی از فرآیند گرم کردن بدن کمک کننده است که به ویژه قبل از انجام ورزش‌هایی همچون ایروبیک، پیلاتس و حتی یوگا مفید خواهد بود.

به گزارش 724Press، یک مطالعه قدیمی مربوط به سال ۲۰۱۳ نشان داد که گرما می‌تواند روی انعطاف پذیری بافت اثر داشته باشد. برای مشخص شدن بهتر قبل از شروع فعالیت مفصل زانو را گرم کرده و متوجه شدند دراین‌حالت این مفصل منعطف و آرام‌تر است و در طول تمرین هم ریسک آسیب دیدگی آن کاهش پیدا می‌کند.

تحقیقات نشان دادند گرما به ویژه برای شل کردن مفاصل سفت و تسکین درد عضلات افراد مبتلا به آرترین مفید است. شاید دلیل این مسئله این باشد که گرم کردن مفصل یا عضله گرفته و خسته باعث گشاد شدن رگ‌های خونی شده و اجازه می‌دهد جریان خون اکسیژن و مواد  مغذی بیشتری را به بافت‌های آسیب دیده رسانده و مواد زائد و دفعی بیشتری از آن‌ها خارج کنند. درنتیجه گرمادرمانی باعث آرامش عضلات و مفاصل سفت می‌شود.

کمک به کالری سوزی

وقتی در اتاق یا سونای بخار هستید، ضربان قلب بالا می‌رود.  اگر بعد از انجام تمرینات هوازی از اتاق بخار استفاده کنید، ضربان قلب‌تان که همین حالا هم به خاطر وزش بالا رفته، سریع‌تر هم می‌شود که فواید زیادتری را به دنبال دارد.

توجه داشته باشید که عرق کردن در اتاق بخار ابزار قدرتمند و همینطور سریعی برای کاهش وزن به شمار نمی‌رود. درواقع هر وزنی که در اتاق بخار از دست می‌دهید در اصل وزن آب از دست رفته بدن است و در اولین فرصتی  که برای جلوگیری از کم آبی بدن  دوباره شروع به نوشیدن مایعات کنید، به حالت قبل بازخواهد گشت. بااین‌وجود استفاده منظم از اتاق‌های بخار می‌تواند به‌عنوان راهی برای سوزاندن کالری در نظر گرفته شود. روشی که می‌تواند اثربخشی رژیم غذایی و ورزش را بیشتری کند.

محدودیت‌ها و خطراتی که استفاده بیش از اندازه از اتاق بخار به همراه خواهد داشت؟

خب، همانگونه که اشاره کردیم اتاق یا سونای بخار فواید بالقوه فراوانی برای بهبود سلامت عمومی بدن دارد. اما واضح است که افراط کردن در هر زمینه‌ای می‌تواند خطراتی هم به دنبال داشته باشد و زیاده‌روی در استفاده از سونای بخار هم مضر است. به‌خصوص اگر پیش از این چندان اهل استفاده از این محیط نبوده باشید، دراین صورت ماندن در اتاق بخار بیش از پانزده دقیقه می‌تواند کم آب شدن بدن را به دنبال داشته باشد که وضعیت خوبی نیست. به‌همین خاطر کارشناسان توصیه می‌کنند حتما حین حضور و ماندن در سونای بخار یا بلافاصله بعد از خروج از اتاق بخار حتما آب بنوشید تا ریسک بروز این مشکل را به حداقل برسانید.

از سوی دیگر اتاق بخار می‌تواند میزبانی مناسب برای رشد میکروب و باکتری باشد. سوزانندگی بخار آب استفاده شده دراین فضاها به اندازه‌ای نیست که بسیاری از انواع باکتری‌ها را از بین ببرد و چه بسی گرما و شرایط محیط حتی باعث افزایش تعداد برخی از انواع آن‌ها شود. اتاق‌های همچنین قادر به درمان شرایط جدی سلامتی نیستند. آن‌ها شاید تعداد ضربان قلب را بالا برده و حرکات ورزشی که انجام دادید را تأثیرگذارتر کنند، اما روش مناسبی برای جایگزینی فعالیت‌های فیزیکی و ورزش به شمار نمی‌روند. 

اما اگر از یک سری شرایط سلامتی خاص رنج می‌برید، بهتر است از اتاق و سونای بخار استفاده نکنید، مگرآنکه از قبل با پزشک معالج خود مشورت کرده و شرایط سلامتی خود را با او درمیان گذاشته باشید. این شرایط شامل موارد زیر می‌شوند:

• بارداری
• سیستم ایمنی ضعیف یا در معرض خطر
• درحال گذراندن بهبودی پس از عمل جراحی هستید

همچنین استفاده از اتاق بخار یک سری خطرات احتمالی هم به دنبال دارد که به‌خصوص با قرار گرفتن طولانی مدت در چنین محیطی خود را نشان خواهند داد. از آن جمله:

• گرفتگی عضلات
• سرگیجه و غش کردن
• گرمازدگی
• اگر دچار تب شده‌اید
• اگر عضلات بدن‌تان می‌سوزد

هرکدام از شرایط فوق به معنای زنگ خطری است که به شما هشدار می‌دهد بهتر است هرچه سریع‌تر اتاق را ترک کنید. به گزارش ۷۲۴درس دات کام، متخصصان پزشکی همچنین اعلام می‌کردند که افراد در صورت داشتن تب به‌خصوص تب شدید بهتر است قید حضور در اتاق بخار را بزنند. افزایش گرمای بدن که می‌تواند ناشی از گرمای بخار موجود دراین فضا باشد می‌تواند دمای بدن شما را هم به سطوح خطرناکی رسانده و حتی باعث دشواری تنفس و گرمازدگی شود.

از سوی دیگر متخصصان حوزه بهداشت و درمان هشدار می‌دهند که در صورت ابتلا به بیماری بهتر است به اتاق بخار نروید. گرما ممکن است باعث رشد بیشتر باکتری و ویروس‌ها شود و درنتیجه شما حتی ممکن است به‌عنوان ناقل عمل کرده و بیماری خود را به دیگران هم منتقل کنید.

تحقیقات انجام شده حکایت از آن دارند که استفاده از بخاردرمانی در منزل برای درمان سرماخوردگی یا عفونت‌های سینوسی هم مسئله‌ای بحث‌برانگیز است. چون اگر این کار را به صورت نادرست انجام دهید، مشکلاتی به‌دنبال خواهد داشت.

آیا اتاق های بخار خطر انتقال بیماری COVID-19 را افزایش می دهند؟

درشرایط کنونی مسائل مرتبط با کرونا همچنان واکنش‌برانگیز هستند و حالا باتوجه به احتمال افزایش شانس انتقال بیماری‌ها از طریق حضور در اتاق و سونای بخار این پرسش مطرح می‌شود که آیا استفاده از این فضاها روی انتقال بیماری کووید 19 هم اثرگذار است یا خیر؟

یک بررسی انجام شده در این رابطه نشان داد هیچ افزایش خطر کرونایی در اتاق‌های بخار، دوش یا جکوزی که همگی دارای رطوبت بالایی هستند وجود ندارد. اما نکته جالب اینکه برخی تحقیقات دیگر نتایجی متفاوت را نشان داد. اینکه وجود رطوبت بالا در محیط میزان مواد معلق موجود در هوا و همینطور میزان بقای ویروس در ذرات معلق هوا را کاهش داده و حتی عمر ویروس‌های زنده روی سطوح را کاهش می‌دهد.

بااین‌حال محققان هشدار می‌دهند که این نتایج به این معنی نیست که دیگر نیازی به حفظ فاصله فیزیکی، تمیز کردن و ضدعفونی کردن منظم و کامل سطوح نداریم و باید همچنان به این مسائل ایمنی توجه داشت.

سخن آخر

درپایان باید همچنان به این نکته توجه داشته باشید که گرما و بخار درمانی فواید زیادی برای سلامت انسان دارد. از بین تمام فواید احتمالی، کاهش التهاب و پاکسازی مجاری سینوسی و احتقان برونش از جمله مواردی است که تاکنون به‌وسیله‌ی تحقیقات انجام شده مورد تأیید قرار گرفته‌اند. همچنین حضور در اتاق بخار به‌عنوان بخشی از روتین بعد از انجام حرکات  ورزشی می‌تواند مدت زمان ریکاوری بدن شما را کاهش داده و کمک کند حس بهتری داشته باشید.

بااین‌حال اتاق بخار نباید جایگزین روش‌های درمانی شود که پزشک معالج‌تان برای شما تجویز کرده است. اما این فضا همچنان برای استراحت و بهره‌مندی از برخی فواید سلامتی جانبی مفید است. بهتر است همیشه بهداشت اتاق بخار را رعایت کرده و با دمپایی وارد این محیط شوید. از حوله یا زیرانداز مخصوص خود استفاده کنید و قبل و بعد از ورود به این فضا حتما دوش آب گرم بگیرید تا از شر باکتری‌های احتمالی موجود در محیط درامان باشید.

درپایان امیدوارم از این مرور و همراهی با ۷۲۴پرس دات کام لذت برده باشید. آیا شما هم تجربه استفاده از اتاق و سونای بخار و خشک را دارید؟ شما چرا از چنین فضاهایی استفاده می‌کنید؟ آیا از فواید این محیط‌ها بهره‌مند شدید؟ نظرات و تجربیات ارزشمند خود را با ما و دیگر دوستان‌تان هم درمیان بگذارید. سپاس