رابطه استرس مزمن با فشار خون و روش درمان آن

شاید روزگاری مردم با مشکلات کمتری در زندگی دست به گریبان بوده و درمقابل از آرامش خاطر بیشتری بهره می‌بردند، اما امروز زندگی نوع بشر مملو از شرایط غیرمنتظره و حوادث استرس‌زایی شده که به شدت انسان را از نظر روحی روانی و حتی جسمانی تحت فشار قرار می‌دهد. استرس اگرچه بخشی طبیعی از روند زندگی ما است اما گاهی شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که استرس به بخشی جدایی ناپذیر از جریان زندگی تبدیل می‌شود و اینجا است که سلامت انسان را به صورت جدی به خطر می‌اندازد.

شرایط استرس زا در دراز مدت می‌توانند تبعاتی جدی برای سلامت ما داشته و به اشکال مختلف زندگی را برای ما سخت و سخت‌تر کنند. به همین خاطر چگونگی مواجه شدن با استرس و مدیریت کردن آن، همواره یکی از پرسش‌های اساسی است که ذهن انسان را درگیر خود کرده است. واقعا استرس چگونه روی بدن ما اثرات منفی برجای می‌گذارد و کدام اندام‌ها بیشتر در معرض خطر هستند؟ خب، به نظر می‌رسد استرس می‌تواند فرد را هم از نظر فیزیکی و هم روانی شدیدا تحت فشار قرار دهد اما محققان به تازگی متوجه رابطه بین استرس مزمن با افزایش فشار خون و به تبع آن، احتمال بروز بیماری‌های قلبی شدند. اما چگونه؟ برای درک بهتر این وضعیت و پاسخ به این پرسش در ادامه با ۷۲۴پرس همراه باشید.

استرس مزمن برای سلامت قلب انسان خطرناک است

استرس در حالت عادی هم چندان وضعیت خوبی نیست، اما در درازمدت به صورت مزمن می‌تواند حتی برای کسانی که فاقد شرایط زمینه‌ای مثل فشار خون بالا هستند هم مضر است. این مسئله در مورد افراد پیر و جوان تفاوت چندانی ندارد، یعنی حتی افراد جوان هم می‌توانند تحت استرس مزمن به مشکلات قلبی دچار شوند.

انجمن قلب آمریکا نتایج مطالعه‌ای  را منتشر کرده که به همین مسئله پرداخته است. در جریان این بررسی، محققان سطح استرس را در طول ۱۳ سال یعنی از سال ۲۰۰۵ تا سال ۲۰۱۸، روی ۴۱۲ نفر در بازه سنی ۴۸ تا ۷۸ ساله که فاقد فاکتور فشار خون بودند، اندازه‌گیری کردند. آنها همچنین سطح استرس ادراری را با اندازه گیری هورمون‌های ترشح شده در بدن که در مقابله با استرس تولید می‌شوند را هم بررسی کردند؛ از جمله این هورمون‌ها می‌توان به کورتیزول، اپی نفرین یا آدرنالین، دوپامین و نوراپی نفرین اشاره کرد.

مطلب مرتبط: آشنایی با انواع مدیتیشن و مراقبه

به گزارش ۷۲۴پرس، محققان دریافتند دو برابر شدن سطح کورتیزول آن هم به تنهایی، باعث افزایش نود درصدی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی همراه است. کورتیزول را به عنوان هورمون استرس می‌شناسند که واکنش‌ها بدن در هنگام وقوع خطر یا تهدید را مدیریت می‌کند. اما با برطرف شدن عامل خطر، قاعدتا سطح کورتیزول هم باید دوباره کاهش پیدا کند؛ این چیزی است که به بدن و مغز شما نشان می‌دهد که همه چیز اصطلاحا امن و امان است.

سه هورمون دیگر یعنی نوراپی نفرین، اپی نفرین و دوپامین هم به تنظیم سیستم عصبی خودمختار و کنترل کردن عملکردهای غیر ارادی بدن همچون ضربان قلب، میزان فشار خون و شدت تنفس کمک می‌کنند.

استرس مزمن اما داستان متفاوتی دارد؛ چون این عملکردهای غیرارادی را مختل می‌کند، این مسئله باعث می‌شود کورتیزول دیگر به حالت نرمال برنگردد. درنتیجه از دید بدن و مغز، شما همچنان با تهدیدی مواجه هستید که ظاهرا قصد به پایان رسیدن را ندارد! درنتیجه این مسئله، سلامت قلب شما حتی بدون آنکه خودتان متوجه آن شوید، در معرض خطر جدی قرار می‌گیرد.

آیا تسکین پیدا کردن استرس به ویژه در شرایط کنونی جهان، امری واقع بینانه است؟

خب اگر به دنبال کاهش وضعیت استرس‌زا و درنتیجه تسکین استرس هستیم، بهتر است بدانیم به عقیده کارشناسان هنوز چیزی مشخص نیست. درواقع آنها می‌گویند پاسخ هم بله و هم خیر است!

دکتر ترسا رزنبالت در این مورد می‌گوید:

امروزه ما با بسیاری از روش‌های فیزیکی و مناسب برای مدیریت شرایط استرس آشنا هستیم، روش‌هایی همچون کنترل دم و بازدم و تنفس، رعایت عادات غذایی مفید برای شرایط استرس‌زا، داشتن خواب کافی و البته انجام حرکات فیزیکی که همگی می‌توانند به ما در مواجهه با استرس کمک کنند.

واقعیت این است که همه این روش‌ها مفید هستند و کارایی آنها به اثبات رسیده است؛ اما وقتی شما درگیر شرایط استرسی شدید و اضطراب قرار گرفته و غرق احساس بدبختی می‌شوید، خب این روش‌ها شاید چندان کارا نباشند. به ویژه اینکه در زمان بروز چنین وضعیتی حتی شروع کردن این رفتارها هم بسیار برای فرد دشوار است.

دکتر آکوا کی بواتنگ، روان درمانگری است که معتقد است کاهش استرس به معنی به حداقل رساندن نیاز بدن شما به مدیریت عوامل استرس‌زایی است که فراتر از توان و ظرفیت آن است. از دید این پزشک، جهان امروز خود یک عامل تنش‌زا است، اما باید مراقب باشیم که هنگام صحبت کردن در مورد راه‌های کاهش استرس، تلاش نکنیم همه مشکلات و عوامل استرس‌زا را شخصی سازی کرده و به صورت همزمان توان خود را صرف مدیریت همه آنها بکنیم.

بنابراین بسیار مهم است که وقتی با عامل استرس‌زا مواجه می‌شویم، آن را درهمان سطح مربوطه مدیریت کنیم؛ یعنی سعی نکنیم همه چیز را به صورت همزمان با هم کنترل کنیم، چون ظرفیت ما محدود است و باید براساس توان خود، با شرایط کنار بیاییم.

دکتر بواتنگ حتی برای این وضعیت سه راهکار مفید را هم معرفی کرده است که در ادامه این مقاله از ۷۲۴پرس دات کام، به مرور آنها خواهیم پرداخت:

• هر روز، برای میزان استرسی که احتمالا با آن مواجه خواهید شد، محدودیت برقرار کنید: مثلا اگر به دلیل مشغله کاری، پاندمی ویروس کرونا یا دور جمع شدن‌های خانوادگی دچار استرس روانی بیشتری شدید، لازم نیست با نگرانی در مورد نظافت کامل خانه، انجام به موقع کارهای خود یا حتی تغییر دکوراسیون خانه در مدت کوتاه، بار این استرس را بیشتر کنید. برعکس سعی کنید خیلی به خودتان سخت نگیرید تا میزان استرس روزانه را به حداقل برسانید.
• برای پیشگیری از سخت شدن شرایط، فضاهای حمایتی ایجاد کنید: مواردی مثل احوالپرسی‌های هفتگی دوستانه یا نوشتن خاطرات یا برنامه‌های کاری و تنظیم آنها مثل نوشتن بولت ژورنال یا پلنر می‌تواند به شما کمک کند تا انرژی خود را برای مواجهه با مسائل استرس‌زا مدیریت کرده و درعین حال خود را از نظر ذهنی تخلیه کنید. پس حتما چنین فضاها و موقعیت‌هایی را برای خودتان آماده کنید تا از وجود پشتیبانی و حمایت ذهنی کافی برای مواجه شدن با شرایط سخت مطمئن باشید.
• هر نوبت تنها با یک عامل استرس‌زا مقابله کنید: وقتی سعی کنید به صورت همزمان چندین موقعیت استرس‌زا را مدیریت کرده و شرایط را کنترل کنید، آن وقت است که بدن و ذهن شما شروع به فرسوده شدن می‌کند. البته پرواضح است که گاهی اوقات این مسئله امری غیرقابل اجتناب است، اما نه همیشه! توجه کردید؟ همیشه چنین وضعیتی وجود ندارد، مگر خودتان تمایل داشته باشید که درگیر چنین وضعیت شوید. پس، درصورت امکان هربار تنها یک مشکل و مسئله را مورد بررسی قرار دهید و قبل از پرداختن به مورد بعدی، زمانی را به خودتان اختصاص دهید تا دوباره آرامش خود را باز یافته و برای جنگی دیگر با شرایط سخت زندگی، آمادگی کامل را داشته باشد.

توقع کاهش استرس در زندگی روزمره خود را نداشته باشید

به گزارش ۷۲۴پرس، دکتر روزنبلات معتقد است هیچ چیز بهتر از انجام دادن فعالانه هرکاری برای رفع مشکل، استرس را بهتر مدیریت نمی‌کند. هرچند کارشناسان هشدار می‌دهند در یک مقطع خاص، ممکن است هر تلاشی برای کاهش استرس بیش از مفید بودن، مضر باشد.

دکتر بوانتگ اشاره می‌کند که کاهش استرس باید از انرژی‌های به دام افتاده درونی را از بین ببرد، نه اینکه به بار مشکلات اضافه کند. مواقعی در زندگی موجود دارد که کمی استرس می‌تواند برای فرد مفید باشد (مثل گفتگو درمانی)، اما در کل باید بعد فرد بعد از تحمل کمی استرس احساس خوبی داشته باشد نه اینکه حالش بدتر شود.

مطلب مرتبط: تکنیک های آرام کردن ذهن و افزایش تمرکز هنگام استرس

اما در مجموع دکتر بوانتگ به علائمی اشاره می‌کند که به صورت غیر مستقیم نشان می‌دهند استرس بیش از آنکه برای فرد مفید باشد، مضر است. این علائم شامل موارد زیر هستند:

• کاستن استرس با استفاده از دستورالعمل‌های ارائه شده، برای فرد تبدیل به یک کار مشکل شده است
• دوست دارید پیشرفت خود در این زمینه را بررسی کنید
• خود را به خاطر عدم پیشرفت سرزنش کرده یا احساس گناه می‌کنید

دکتر رزنبلات می‌گوید مردم نباید انتظار داشته باشند که استرس و اضطراب به صورت کلی از زندگی آنها محو شد. اینکه ما باید همواره به خاطر داشته باشیم که هر قدم و هرپیچ زندگی می‌تواند جایی برای جلوه کردن یک تهدید جدید باشد. مثلا همین پاندمی کووید 19 را در نظر بگیرید؛ همیشه خطر شرایط تنش زا وجود دارد و سخت است کسی ادعا کند که می‌تواند کاملا دور از استرس و نگرانی زندگی کند. بنابراین ما همیشه باید در زندگی انتظار حداقل مقداری استرس را داشته باشیم! شرایط زندگی امروزی نوع بشر نشان می‌دهد که همه باید کمی منعطف‌تر باشند.

تصمیماتی که امروز می‌گیریم و از جمله عادات شخصی، اجتماعی و کاری ما ممکن است خیلی ساده‌تر از چیزی که تصورش را بکنید، دستخوش تغییر و دگرگونی شود. به همین خاطر ما همواره باید بپذیریم که توان کنترل کردن تمام شرایط و جوانب زندگی خود را نداریم، پس باید چیزهایی که کنترل کردن آنها از دست ما خارج است را بپذیریم و درعوض انرژی خود را معطوف انجام کارهایی کنیم که می‌توانیم آنها را کنترل و مدیریت کنیم. اگر این ذهنیت را داشته باشیم که حتی آینده نزدیک هم ممکن است آبستن هزاران حاداثه و اتفاق غیرقابل پیش‌بینی باشد، پس می‌توانیم با آمادگی بیشتری با آنها روبرو شویم.

دکتر رزنبلات در بخش دیگری از صحبت‌های خود خاطرنشان می‌کند استرس گاهی نه محصول عوامل خارجی که در ارتباط با مسائل شخصی‌تر و حتی وضعیت‌های غیرعادی است. اما در هر صورت هنوز هم استرس برای شما چیزی واقعی است که باید با آن کنار بیایید. فراموش نکنید درک کردن دشمن گاهی بسیار مؤثرتر از روش مبارزه با آن است. همواره این نکته را به خاطر داشته باشید که ذهن و بدن ما طوری طراحی شده است که در صورت نیاز داشت به توجه یا روبرو شدن با تهدیدات واقعی یا احتمالی، با سیگنال‌های استرسی به ما هشدار می‌دهد.

مطلب مرتبط: روش‌های مبارزه با عوارض استرس

بنابراین اگر به موقع متوجه این سیگنال‌ها شوید و بپذیرید که استرس به هرحال وجود دارد، آن وقت می‌توانید بهتر شرایط را آنالیز کرده و بفهمید این استرس دقیقا چگونه روی شما تأثیر می‌گذارد. پس با شناخت موقعیتی که در آن قرار دارید بهتر می‌توانید شرایط را مدیریت کرده و بر استرس غلبه کنید.

واقعیت این است که زندگی روزمره ما خواهی نخواهی مملو از شرایط و موقعیت‌های استرس‌زا است، پس بهتر است به جای آه و ناله کردن و زانوی غم بغل کردن، با شرایط پیش آمده مواجه شویم؛ اگر کاری از دست‌مان برمی‌آید برای مقابله با استرس انجام دهیم و اگر موقعیت از کنترل ما خارج است، آن را بپذیریم و با آرامش بیشتری با شرایط کنار بیاییم. می‌دانم گفتن این حرف‌ها به زبان ساده است اما در عمل کار بسیار سخت‌تر از چیزی است که تصور می‌کنیم. اما به هرحال زندگی با تمام فراز و نشیب‌هایش می‌گذرد و اگر نتوانیم به آهنگ آن هماهنگ شویم، لاجرم زیر چرخ‌های سنگینش له خواهیم شد.

امیدوارم از این مرور و همراهی با ۷۲۴پرس دات کام لذت برده باشید. فراموش نکنید نظرات و تجربیات خود را با ما و دیگر دوستان‌تان درمیان بگذارید.