نرمی استخوان یا راشیتیسم یک اختلال استخوانی ناشی از کمبود ویتامین D است. وجود این ویتامین برای ساخت استخوان‌های قوی و سالم از اهمیت بالایی برخوردار است. افراد مبتلا به نرمی استخوان ممکن است دارای استخوان‌های ضعیف و انعطاف‌پذیری باشند و در موارد حاد، شکل استخوان‌های آن‌ها تغییر پیدا کند.

راشیتیسم چیست؟

ویتامین D به بدن کمک می‌کند تا کلسیم و فسفات روده‌ی شما جذب شود. مواد غذایی مانند شیر، تخم مرغ و ماهی جزو منابع غنی ویتامین D محسوب می‌شوند. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند باعث جذب ویتامین D در بدن شما شود.

کمبود ویتامین D مانع از حفظ کلسیم و فسفات کافی بدن می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، بدن شما هورمون‌هایی تولید می‌کند که کلسیم و فسفات را از استخوان‌های شما برداشت خواهد کرد. بنابراین، استخوان‌های شما پس از فقدان این مواد مغذی دچار ضعف و سستی می‌شود.

مطلب مرتیط: بروز امراض قلبی وآسم با کمبود ویتامین D دربدن

بیماری نرمی استخوان بین افراد ۶ تا ۳۶ سال رایج است. کودکانی که در سن رشد هستند، در معرض ابتلا به نرمی استخوان قرار دارند. معمولا آن دسته از افرادی که در مناطق دور از دسترس آفتاب زندگی می‌کنند، رژیم غذایی آن‌ها گیاهخواری است یا شیر نمی‌نوشند دچار کمبود ویتامین D خواهند شد. در بعضی موارد هم، نرمی استخوان ناشی از شرایط ارثی است.

معمولا نرمی استخوان در ایالات متحده چندان رایج نیست. در دهه‌ی ۱۹۴۰ که تولید غذاهای غنی شده از ویتامین D در این کشور افزایش پیدا کرد، مشکل نرمی استخوان هم به دنبال آن ناپدید شد.

چه کسانی در معرض نرمی استخوان قرار دارند؟

عوامل مختلفی در ابتلای به نرمی استخوان نقش دارند:

سن و سال

نرمی استخوان، بیشتر در گروه سنی ۶ تا ۳۶ سال اتفاق می‌افتد. در این دوره‌ی زمانی، کودکان معمولا رشد سریعی دارند. از این رو، بدن آن‌ها نیاز به کلسیم فسفات بیشتری برای تقویت استخوان‌ها دارد.

منابع غذایی ویتامین D

رژیم غذایی

چنانچه رژیم غذایی شما گیاه‌خواری است و از حضور مواد غذایی مانند ماهی، تخم مرغ یا شیر خبری نیست، خطر ابتلای شما به نرمی استخوان افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این، اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که در هضم شیر مشکل دارند یا به لاکتوز آن حساسیت نشان می‌دهند، ممکن است به نرمی استخوان مبتلا شوید. در این میان، نوزادانی که تنها تغذیه‌ی آن‌ها شیر مادر است، احتمال کمبود ویتامین D در بدن آن‌ها وجود دارد. زیر شیر مادر ویتامین D کافی برای جلوگیری از بیماری نرمی استخوان را ندارد.

مطلب مرتبط: چگونه از خطرات رژیم گیاهخواری در امان بمانیم؟

رنگ پوست

کودکان مناطق آفریقایی، جزایر اقیانوس آرام و خاورمیانه به علت داشتن پوست تیره، بیشتر در معرض ابتلای به نرمی استخوان قرار دارند. پوست‌های تیره نسبت به پوست های روشن چندان به جذب نور خورشید واکنش نشان نمی‌دهند؛ از این رو ویتامین D کم‌تری در بدن افراد تیره پوست جذب می‌شود.

موقعیت جغرافیایی

بدن ما، بیشترین بخش از ویتامین D مورد نیاز خود را از آفتاب دریافت می‌کند. بنابراین اگر در مناطق سردسیر زندگی می کند که تابش نور خورشید در آنجا اندک است، بیش از سایرین در معرض ابتلا به نرمی استخوان قرار دارید. همچنین اگر بیشتر ساعات کاری خود را در فضای بسته به سر می‌برید، خطر بروز نرمی استخوان در شما شدیدتر خواهد بود.

ژن‌ها

نوعی از نرمی استخوان می‌تواند ارثی باشد. به این معنی که بیماری نرمی استخوان از طریق ژن‌های شما منتقل می‌شود. این نوع نرمی استخوان، مانع از جذب کلسیم فسفات خواهد شد.

مطلب مرتبط: ۱۰ ماده‌ی غذایی که بالاترین مقدار ویتامین D را دارند

علایم نرمی استخوان چیست؟

علایم و نشانه‌های نرمی استخوان عبارت هستند از:

  • احساس درد یا التهاب در بازو، پا، لگن یا ستون فقرات
  • بازماندگی از رشد و کوتاه ماندن قد
  • شکستگی استخوان
  • گرفتگی عضلات
  • ناهنجاری‌های دندانی مانند تاخیر در شکل‌گیری دندان، سوراخ شدن مینای دندان، آبسه، نقص در ساختار دندان، افزایش تعداد حفره‌های دندانی
  • ناهنجاری‌های اسکلتی از جمله: شکل‌گیری نامتعارف جمجمه، کج شدن پاها، وجود برجستگی در قفسه‌ی سینه، برآمدگی استخوان سینه، منحنی شدن ستون فقرات و ناهنجاری‌های لگنی
  • چنانچه هر یک از این علایم را در فرزند خود مشاهده کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. چنانچه این اختلال در دوران رشد کودک درمان نشود، ممکن است باعث کوتاهی قد او در بزرگسالی شود. از طرفی امکان دارد، استخوان‌هایش دچار تغییر شکل دایمی شوند.

    نرمی استخوان

مطلب مرتبط: نقش ویتامین D در پرانتزی شدن پای کودکان

نرمی استخوان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما ممکن است با انجام یک معاینه‌ی فیزیکی قادر به تشخیص نرمی استخوان باشد. به این ترتیب که با ایجاد فشار و بررسی درد ناشی از آن، استخوان‌ها را بررسی می‌کنند. علاوه بر این، پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را برای تشخیص نرمی استخوان تجویز کند:

  • آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح کلسیم و فسفات خون
  • عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس برای بررسی ناهنجاری‌های استخوانی
  • در موارد نادر، بیوپسی استخوانی هم انجام می‌شود. این فرآیند شامل حذف بخش کوچکی از استخوان برای تجزیه و تحلیل آن در آزمایشگاه است.

نرمی استخوان چگونه درمان می‌شود؟

  • در درمان نرمی استخوان بیشتر بر روی جایگزینی ویتامین‌ یا مواد معدنی بر کمبودهای بدن تمرکز می‌شود. این راهکار، بیشتر علائم مربوط به نرمی استخوان را از بین می‌برد. اگر فرزند شما دچار کمبود ویتامین D باشد، پزشک احتمالا پیشنهاد می‌دهد که کودک را در معرض نور آفتاب قرار دهید. ضمن این که شما را تشویق خواهد کرد تا از مواد غذایی غنی از ویتامین D، مانند ماهی، کبد، شیر و تخم مرغ استفاده کنید.
  • از مکمل‌های کلسیم و ویتامین D هم در درمان نرمی استحوان استفاده می‌شود. با این حال، به جای مصرف خودسرانه‌ی این مکمل‌ها از پزشک خود نظر بخواهید تا دوز آن را برای کودک‌تان مشخص کند. زیر مصرف بیش از حد کلسیم و ویتامین D هم می‌تواند مضر باشد.
  • در مواردی لازم است تا مفصل زانوی کودک دوباره جا انداخته شود تا استخوان‌ها به خوبی رشد کنند. حتی در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی هم وجود داشته باشد. برای نرمی استخوان ارثی، ترکیبی از مکمل‌های فسفات و مقادیر بالایی از فرم‌های مخصوص ویتامین D برای درمان بیماری مورد نیاز است.

ویتامین D

پس از درمان نرمی استخوان چه اتفاقی می‌افتد؟

  • افزایش سطوح ویتامین D، کلسیم و فسفات به اصلاح اختلال نرمی استخوان کمک می‌کند. اکثر کودکان مبتلا به نرمی استخوان، پس از حدود یک هفته بهبود پیدا می‌کنند.
  • چنانچه نرمی استخوان در سنین کودکی درمان شود، تغییر شکل‌های استخوانی در طول زمان بهبود پیدا کرده یا ناپدید می‌شود. با این حال، اگر درمان به موقع انجام نگیرد، ناهنجاری‌های استخوانی می توانند دائمی شوند.

آیا جلوگیری از نرمی استخوان ممکن است؟

  • بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به نرمی استخوان، استفاده از رژیم غذایی حاوی مقادیر کافی کلسیم، فسفر و ویتامین D است. افراد مبتلا به اختلالات کلیوی باید سطح کلسیم و فسفات خود را به طور مرتب تحت نظارت پزشک خود قرار دهند.
  • همچنین با قرار گرفتن در معرض نور خورشید، می‌توان از ابتلا به نرمی استخوان جلوگیری کرد. بر اساس سازمان بهداشت ملی انگلستان، چنانچه در ماه‌های مربوط به فصول بهار و تابستان، دستان خود را در معرض نور آفتاب قرار دهید، می‌توانید از وقوع نرمی استخوان پیشگیری کنید.
  • اکثر بزرگسالان به مقدار کافی در معرض نور خورشید قرار دارند. با این حال، باید توجه داشته باشید که نور خورشید بیش از حد می‌تواند به پوست شما آسیب برساند. از این رو پیشنهاد می‌شود که از کرم‌های ضد آفتاب برای جلوگیری از آفتاب سوختگی و آسیب‌های پوستی استفاده کنید. گاهی استفاده از کرم‌های ضد آفتاب ممکن است مانع از تولید ویتامین D ‌در پوست شما شود؛ بنابراین مصرف غذاهای حاوی ویتامین D یا داروهای مکمل آن می‌تواند مفید باشد.