با پیشرفت علم و تکنولوژی عمر بشر طولانی‌تر شده و کیفیت زندگی در بسیاری از جوامع بالا رفته است. توجه به حفظ سلامت مختص جوامع توسعه یافته نبوده و اقشار مختلفی از جوامع کشورهای در حال توسعه یا حتی توسعه نیافته سعی در بهبود سلامت جسمانی خود یا افراد پیرامون‌شان دارند. مقاله‌ای که پیش رو دارید به یکی از بحث‌های داغ جامعه‌ی ورزشی در باب مفید یا مضر بودن دویدن روی سطوح ناهموار پرداخته است. اگر معتقد به این هستید که دو مادر همه‌ی ورزش‌ها است و طرفدار دویدن در طبیعت هستید با ۷۲۴پرس همراه باشید تا جواب این پرسش را بیابید: آیا به راستی دویدن روی سطح ناهموار اما طبیعی برای زانو بهتر است یا خیر.

چگونه ورزش دو را به یک ورزش دوست داشتنی تبدیل کنیم؟

آسیب دیدگی جزء جدانشدنی ورزش است. به عبارتی ورزش علیرغم تقویت و افزایش توان بدن ممکن است آسیب‌هایی را هم در پی داشته باشد. آن‌چه در این مقاله به آن پرداخته شده مسئله‌ی سلامت زانو برای ورزش‌کاران دونده یا در کل هر شخصی است که به ورزش دو اهمیت داده و به عنوان تمرین ورزشی خود در نظر گرفته است.

همان‌طور که می‌دانید ضمن دویدن و با هر بار گام برداشتن ، فشاری بر روی زانو و مفاصل مچ پا وارد می‌آید. به عبارتی فشاری که وزن بدن حین دویدن هم‌چون ضربه‌ای روی یک پا وارد می‌کند با مفاصل زانو و مچ پا تعدیل می‌شود. اما این ضربات پی‌درپی، به خصوص اگر فرد روی سطح آسفالت، سنگ فرش یا هر سطح غیرقابل انعطافی بدود، می‌تواند عوارض طولانی مدتی را برای او در پی داشته باشد. اگرچه بیشتر کفش‌های ورزشیِ مخصوص دویدن، ضربه‌گیرهای متعددی را برای کاهش فشار ناشی از برخورد دارند، اما در بعضی مواقع ضربه‌ی ناشی از برخورد کف پا با سطح زمین به زانو خواهد رسید مخصوصاً اگر فرد پیش از این هم مشکلاتی در زانوی خود داشته باشد شدت ضربه را دوچندان احساس کرده و از ادامه‌ی تمرین باز می‌ماند.

مقاله مرتبط: درمان ترک‌های پای ورزشکاران

اینجا است که انتخاب یک سطح ناهموار طبیعی به جای یک سطح آسفالته و سفت برای دویدن، حلال مشکلات شده و منافع متعددی را به ارمغان خواهد داشت.

دویدن و زانوها

با هر گامی که حین دویدن برداشته می‌شود زانو تحت یک آزمون سخت قرار می‌گیرد و آن چیزی نیست جز این‌که مجبور می‌شود فشاری بیش از هشت برابر وزن بدن را تحمل کند. به عنوان نمونه با هر بار فرود آمدن یک فرد ۶۸ کیلوگرمی روی یک پایش حین دویدن، تقریباً ۵۴۴ کیلوگرم جرم روی یک زانویش قرار می‌گیرد.

البته شیوه‌ی اختصاصی دویدن هر فرد هم می‌تواند بر مقدار فشاری که به زانوی او حین دویدن وارد می‌آید تأثیر بگذارد؛ اگر نوع دویدن فرد اشتباه باشد فشار بیشتری روی زانوهای او وارد می‌آید. به علاوه آسیب‌دیدگی‌های کهنه‌ی زانو هم با دویدن اشتباه دوباره تحریک می‌شوند. پس به این ترتیب و با توجه به نکات بیان شده متوجه می‌شویم که بحث در مورد مفید یا مضر بودن ورزش دو برای سلامت زانو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مقاله مرتبط: چند دقیقه ورزش سبک، دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد

دویدن روی سطوح ناهموار طبیعی

بدون شک حتی یک مسیر غیر آسفالته یا روکش نشده به وسیله‌ی روکش‌های مصنوعی نظیر سنگ‌فرش معابر هم بهتر از راه مفروش است؛ زیرا به کاهش فشاری که با دویدن به زانوهای شما وارد می‌آید کمک می‌کند. وقتی مسیر دارای پوشش مصنوعی را با راه طبیعی و پر فراز و نشیب مقایسه می‌کنیم متوجه می‌شویم اساساً مسیر ناهموارِ طبیعی، نرم‌تر است و در برابر فشار ناشی از گام‌های فرد مقاومت کمتری دارد. بنابراین وقتی فرد روی این زمین می‌دود قدم‌هایش نرم‌‌تر و راحت‌تر روی زمین می‌نشیند و بالطبع ضربه‌ی خفیف‌تری از زمین جذب می‌کند و در دنباله فشار کمتری هم روی زانوی او وارد خواهد آمد. این تفاوت در دویدن‌ در مسافت‌های طولانی به راحتی احساس می‌شود و به یقین تجربه‌ی خوبی برای دونده خواهد بود.

مزایای دویدن در مسیر طبیعی دارای پستی و بلندی و ناهمواری

ممکن است فکر کنید تنها مزیّت یک مسیر غیرمسطح نسبت به مسیر آسفالت یا سنگ‌فرش شده فقط حفاظت بیشتر زانو از آسیب‌دیدگی و سائیدگی است، اما جالب است بدانید که انتخاب جای مناسب تا چه حد می‌تواند بر روی کیفیت ورزش اثر بگذارد. تصور کنید یک راه طبیعی با انواع و اقسام موانع و پستی و بلندی با شیب‌های مختلف در کنار یک رودخانه، درون جنگل یا حتی کوه‌پایه پیدا کرده‌اید و در حال دویدن هستید. بدون شک این دویدن با دویدن‌های پیش از این فرق خواهد داشت. شما مدام در حال تخمین کیفیت مسیر، تغییر سرعت و فاصله‌ی قدم‌ها، جاخالی دادن از شاخه‌های آویزان درخت‌ها و یا پرش از موانع مختلف مثل سنگ، چاله‌ی آب و غیره هستید؛ پس دیگر دویدن شما یک سرعت یکنواخت ندارد و عکس العمل سریع شما را خواهد طلبید. با دویدن روی چنین سطحی است که یک دونده تعادلش زیاد شده و چالاکی بیشتری پیدا می‌کند.

مقاله مرتبط: زمان مناسب برای ورزش در فصول مختلف را بیاموزید

مسیرهای مناسب برای دویدن در طبیعت

مسیری که برای دویدن در طبیعت یا روی سطوح ناهموار انتخاب می‌کنید طیف مختلفی از راه‌های طبیعی را شامل می‌شود. به عنوان نمونه مسیرهایی که در کوه‌پایه‌ها توسط کوهنوردان ایجاد شده یا به اصطلاح پاکوب‌ها یکی از مسیر‌های خوب برای دویدن است. این مسیر به اندازه‌ی کافی با راه‌رفتن‌های متوالی کوبیده شده و وقتی خشک باشد سفتی و دوام مناسبی برای دویدن دارد. دیگر مسیر مناسب، راه‌های اسب‌دوانی است که با ضربات سُم اسب‌ها کوبیده شده است.

برای کسانی که از طبیعت به دور هستند پارک‌هایی که دارای شیب متفاوت در مسیر بوده و با چمن و گیاه پوشیده شده‌اند، عالی به نظر می‌رسد. دویدن روی شن هم یک انتخاب خوب بوده و فشاری که به مچ پا می‌آید بسیار کم است. سطوحی که با خرده چوب یا خاک ارّه پوشانیده شده باشند هم، انتخاب ایده‌آل دیگری است که حتی در صورت خیس بودن هم فشار روی زانوها را حین دویدن کاهش می‌دهد.

حال که با فواید دویدن اندکی بیشتر آشنا شدید، بد نیست از جا بلند شوید و برای فرار از مشکلات زندگی شهرنشینی، کمی هم ورزش کنید.