در گوشه و کنار جهان چیزهای جالبی برای مشاهده وجود دارد که گاهی بسیار اسرارآمیز و پر رمز و راز ظاهر میشوند. همین عجایب دیدنی است که صنعت توریسم و گردشگری را رونق داده و بازدیدکنندگان را به سوی خود جذب میکند. فانوسهای مردگان در کشور فرانسه نیز از این جملهاند.
در طول قرن دوازدهم بسیاری از مردم در دهکدههای واقع در بخشهای مرکزی و غربی کشور فرانسه، دست به ساخت برجهای کوچکی میزدند که دارای پنجرههایی در قسمت فوقانی خود بود. مردم اغلب چراغهایی را داخل این پنجرهها قرار داده و روشن میکردند، به نحوی که این برجها از دوردست بیشباهت به فانوسهای دریایی نبود که به راه گم کردگان کمک میکردند، این در حالی بود که هیچ کدام از این سازهها در نزدیکی دریا واقع نشده بودند. از این برجها با نام فانوسهای مرگ یاد شده و تصور میشد که اغلب در یک گورستان واقع شدهاند. فرضیهای که چندان با حقیقت همخوانی ندارد؛ چرا که در نزدیکی شماری از این برجها هیچ گورستانی قرار ندارد.
اگرچه این برجها در اشکال و اندازههای مختلف ساخته شدهاند، اما معولاً همگی از ساختاری ستون مانند برخوردار بوده یا شبیه برجی کوچک هستند که یک کلاهک مخروطی شکل برفرازش قد برافراشته و یک صلیب نیز در بخش فوقانی آن نصب شده است. یک ورودی کوچک در بخش پایینی این ستون، امکان دسترسی به فضای داخلی برج را مهیا میکرد و با کمک قرقره و طناب میشد چراغ را به بخش فوقانی سازه فرستاد.
یکی از نمونههای بسیار خوب از این مدل فانوس «Cellefrouin» است، برج فانوسی متشکل از هشت استوانه نیم دایره که به هم پیوسته و برفراز یک پایه جا خوش کردهاند. برفراز این برج، بامی مخروطی شکل قرار گرفته که به شکل درخت صنوبر آراسته شده است. چراغی که در این فانوس روشن میشده، مسیر جاده اصلی دهکده را روشن میکرده است.
محققان در مورد منشأ و هدف ساخت این برجها دچار اختلاف نظر هستند. بعضی باور دارند که آنها اصالتاً بیش از آنکه فانوس مردگان باشند، با نام فانوس مرداب شناخته میشدند. اما به دلیل اینکه معادل فرانسوی مرداب و نیز کلمه مرگ در زبان فرانسوی هر دو تلفظی مشابه یکدیگر دارند، لذا رفته رفته در هم ادغام شده و در نهایت یکی به دیگری تبدیل شده است. این فرضیه شاید تا حدی درست باشد، چون بسیاری از این فانوسها نزدیک به جادههای اصلی ساخته شدهاند که به خصوص در گذشته مورد استفادهی زائران قرار داشتند. در نتیجه این فانوسها به راحتی به عنوان نوری هدایتگر، مسافران را به مسیر درست راهنمایی میکرده است.
محففان همچنین به مدارکی دست یافتند که نشان دهندهی پیوندی بین ساخت این برجها و جنگهای صلیبی است. به عنوان مثال زادگاه و منشأ اصلی این فانوسها ناحیهای در جنوب فرانسه (Vergèze) است که محل فعالیت راهبی سرشناس (Bernard of Clairvaux) بوده که ایفاگر نقشی مهم در شکل گیری دومین جنگ صلیبی بوده است؛ حتی گفته میشود ممکن است شوالیههای معبد در ساخت این فانوسها دخیل بوده باشند.
بسیاری از این فانوسها در نواحی حومهای قرار گرفته و دارای اسرار و راز و رمزهای کوچک خود بودند. به عنوان مثال فانوسها در ناحیهی روگز در جنوب کشور فرانسه شبیه به دودکشهای قصر باغچه سرای هستند؛ قصری متعلق به تاتارها که در کریمه و بیش از سه هزار کیلومتر دورتر از این مکان واقع شده است . البته نام دیگر این فانوسها «دودکشهای سارسن» (Saracen chimney) است. «سارسن» یک لغت باستانی است که معنی آن مترادف مسلمانان یا اعراب بوده و همانگونه که میدانیم باغچه سرای هم یک کاخ متعلق به مسلمانان است.
ساخت این فانوسها از نظر جغرافیایی تنها به کشور فرانسه محدود نشده و در بسیاری از نقاط دیگر قارهی اروپا از جمله در کشورهای انگلستان، اتریش، آلمان و لهستان هم مشاهده میشوند.
شب یلدا
#کریسمس
#آشپزی
#خراسان جنوبی