شب یلدایی به دور از حاشیه‌ را تجربه کنیم

یکی از جشن‌های سنتی ما ایرانیان، جشن یلدا یا همان شب چله است. یک جشن زمستانی که در شبی سرد و طولانی، گرمای عشق و محبت را به قلب‌های ایرانی هدیه می‌دهد. این جشن در بین ایرانیان اگرچه مشترک بوده، ولی در نواحی مختلف ایران با آداب و رسوم متفاوتی برگزار می‌شود که با همه تفاوت‌های ریز و درشتش، هدف اصلی از برپایی آن دور هم جمع شدن خویشان و اقوام و تجدید میثاق دوستی و محبت میان آدمیان است. از این رو یک دقیقه بلندتر بودن یک شب از سال هم بهانه‌ی قشنگی برای دور هم‌نشینی و گفت و شنودهای صمیمانه است.

در این شب سرد و بلند، خوردن انواع خوراکی‌ها و میوه‌ها مانند انار، هندوانه، انواع آجیل ومیوه‌های خشک مانند گردو و کدو حلوایی در شهرهای مختلف مرسوم است. در انتخاب خوردنی‌های این شب هم رگه‌هایی از طب سنتی دیده می‌شود و هر دو طبع سردمزاج و گرم مزاج لحاظ شده‌اند. برای مثال، گرم مزاج‌ها برای تعادل طبع باید هندوانه که سرد است بخورند و در مقابل هم سرمزاج‌ها بهتر است به سراغ خوردنی‌های گرم مانند خرما و انجیر بروند. البته بعضی پزشکان معتقد هستند که در علم، مسئله‌ای به عنوان سردی و گرمی تایید نشده است؛ اما تمام این خوردنی‌ها خاصیت ویژه‌ی خود را دارند. در مراسم این شب معمولا شام موضوعیتی ندارد؛ با این حال غذاهایی مثل هویج پلو، انار پلو، مسمای انار یا خورش انار از غذاهای نسبتا مرسوم شب چله به شمار می‌آیند.

از طرفی بازار مواد خوراکی در شب یلدا داغ‌تر از همیشه است و متاسفانه قیمت‌ بعضی از اقلام به شکلی غیر منطقی افزایش پیدا می‌کند و همین امر در قدرت خرید خانواده‌ها تاثیر منفی می‌گذارد. می‌توان با پرهیز از خرید بعضی اجناس در برابر سودجویی عده‌ای مقابله کرد و اجازه‌ی سواستفاده نداد.

در واقع اهمیت چندانی ندارد که در این شب چه چیزهایی خورده می‌شود یا هندوانه‌ی شب چله سفید و بی‌مزه از کار در می‌آید یا قرمز و شیرین باشد. بی‌راه نیست اگر بگوییم مهم‌تر از همه این است که تا بهانه‌ای برای با هم بودن و قدر هم دانستن وجود دارد، از هر فرصتی برای تقویت روحیه‌ی جمعی خود بهره ببریم. لازم نیست در این جشن آن قدر پرخوری کنیم تا چله‌ای را در نقاهت بگذرانیم؛ اما مهم است که در این شب، کینه‌های دل از یکدیگر فرو شوییم و با قلبی پاک و دلی شاد به استقبال سرما و برف زمستان برویم. شاید سرمای بیرونی تلنگری باشد که اگر مهربان نباشیم و نبخشیم باعث شود تا گرفتار سرمای تنهایی شویم.

جشن یلدای یک ایرانی یعنی جنگیدن با شب‌های طولانی و سرد تنهایی با همراهی و همدلی خویشان مهربان کنار گرمای وجود پدر بزرگ و مادر بزرگی که پر از خاطرات برف‌های سنگین و بوران‌های سهمگین بوده‌اند. قصه‌های همچون «لیلی و مجنون» و «خسرو و شیرین» داستان هایی هستند که از زمستان جدایی‌ها و سختی دوری‌ها می‌گویند. ولی هر زمستانی هر چقدر هم سرد و طولانی باشد، با بهاری دل‌انگیز به پایان خواهد رسید.

مردم بعضی شهرها مانند شیراز هم، این شب را تا صبح بیدار مانده و با دوستان و آشنایان خود سپری می‌کنند. حافظ‌ خوانی جشن‌های یلدا و تفأل به غزل‌های لسان‌الغیب شیرازی هم نمونه‌ی دیگری از رسومات کلی این شب است. به این شکل که دیوان حافظ را به بزرگ‌تر فامیل داده و از مهمانان می‌خواهند تا هر کدام نیتی در دل کرده و پس از آن غزلی خوانده شود.

ضمن این که در این شب رسم است تا تازه دامادها برای عروس هدیه‌ی زمستانی می‌برند. جالب است که این رسم در بعضی نقاط مانند خراسان جنبه‌ی اجباری داشته است. به این صورت که خانواده‌ی عروس میزبان خانواده‌ی داماد می‌شوند. خانواده‌ی داماد هم طبق میوه به همراه لباس زمستانی یا پارچه را برای عروس پیشکش می‌آورند. البته به مرور زمان این مراسم هم رنگ تجملات به خود گرفت و این رسم قدیمی که بیشتر جنبه‌ی تقویت انس و الفت داشت، با چشم و هم چشمی‌های بیهوده به جای این که باعث شادی طرفین شود، گاهی مشاجرات و قهرهای طولانی به همراه داشته است.

روش جدید دیگری که برای گذراندن شبهای یلدا فرهنگ سازی شده است، شرکت در مراکز نگهداری از معلولان، سالمندان یا کودکان بی سرپرست است که یکی از زیباترین راهکارهای گذران شب چله محسوب می شود. شریک شدن شادی با عزیزانی که از خانواده خود به دلایلی دور هستند، ساعات خوش مضاعفی را به همراه خواهد داشت.

توصیه می‌شود که در این شب، فقط به فکر پر کردن شبکه‌های اجتماعی خود از عکس‌های زیبا و هنرمندانه‌ی رسم و رسومات‌مان نباشیم و کمی هم کنار مادر بزرگ و پدربزرگ‌هایمان بنشینیم و بالاخره بعد از گرفتن چند سلفی با آن‌ها، شروع به حرف زدن کنیم و قدر‌ی هم به آن‌ها توجه کنیم.

متاسفانه کنار تمام رسوم قشنگی که در فرهنگ غنی و با ارزش خود داریم، آفت تکنولوژی باعث بی‌رمقی شادی‌ها و دور همی‌هایمان شده است. تلفن‌هایی که مرتب ما را به خود می‌خوانند و ما را از جمع دوستان و اطرافیان‌مان جدا می‌کنند. امید است که با مدیریت بهتری بر تکنولوژی‌های امروز، از عظمت و نیات قشنگ برگزاری جشن‌های فرهنگی و ملی‌مان کم نکنیم و با شور و شعف بیشتری یلدای امسال را کنار عزیزان‌مان باشیم.