تفاوت سند رسمی با سند غیر رسمی چیست؟

کدام سند، رسمی است؟

ماده ي ۱۲۸۷ قانون مدنی مقرر کرده است، اسنادي که در اداره‌ی ثبت اسناد و املاک يا دفاتر رسمی يا نزد ساير مامورين رسمي بر طبق مقررات قانونی تنظيم شده، سند رسمی است. به عبارت دیگر سند رسمی سندی است که در مرجع قضایی (دفترخانه یا محضر)، تنظیم و پس از امضای طرفین به تأیید مسئول مربوطه برسد.  

کدام سند، غیر رسمی است؟

اما سند غیر رسمی عاری از این تشریفات بوده و در مکانی غیر از دفترخانه، تنظیم و به امضاء می رسد. از این رو سند رسمی و غیر رسمی از چندین جهت متفاوت هستند.

تفاوت‌های سند رسمی با سند غیر رسمی

۱- قدرت اجرایی

۲- اعتبار تاريخ

۳- ادعای انکار و تردید

۴- تشريفات قانونی

قدرت اجرایی

سند رسمي قدرت اجرایی دارد. بدين معنا که قانون‌گذار، مفاد سند رسمي را بدون آن که نيازی به رسيدگي دادگاه و صدور حکم داشته باشد قابل اجرا مي‌داند. اين قدرت در واقع از آثار اعتبار استثنایی سند رسمي است و از اصل صحت قرارداد و اصالت رسمي و اعتمادی که به مامور رسمي در خصوص رعايت قوانين و تشريفات وجود دارد ناشي شده است . بر مبنای ماده‌ی ۹۲ قانون ثبت، کليه ي اسناد رسمی راجع به ديون يا ساير اموال منقول بدون نیاز به حکمي از محاکم قضایی لازم الاجرا است مگر در حالتی که شخص ثالثی متصرف و مدعی مالکيت آن باشد. ماده‌ی ۹۳ همان قانون نیز این چنین است: (کليه ي اسناد رسمی راجع به معاملات املاک ثبت شده، مستقلاً و بدون مراجعه به محاکم لازم‌الاجرا است.)

اعتبار تاريخ

تاريخ سند رسمی هم از لحاظ اصحاب دعوا و هم از نظر  اشخاص ثالث معتبر است در حالی که تاريخ سند عادی برای اشخاص ثالث موثر نيست. بر مبنای ماده ۱۳۰۵ قانون مدنی در اسناد رسمي، تاريخ تنظيم سند حتي در خصوص اشخاص ثالث معتبر است ولي در اسناد عادی، تاريخ فقط درباره‌ی اشخاصی که در تنظيم آن‌ها شرکت داشته و ورثه‌ی آنان و کسي که به نفع او وصيت شده معتبر است.

ادعای انکار و تردید

در مورد سند رسمي، فقط ادعای جعل قابل طرح است در حالی که سند عادی هم در معرض ادعای جعل و هم قابل تکذيب (ترديد و انکار) است. بر مبنای ماده‌ي ۱۲۹۲  قانون مدنی در مقابل اسناد رسمي يا اسنادی که اعتبار سند رسمی را دارد انکار و ترديد قابل پذیرش نيست و شخص صرفاً می تواند نسبت به اسناد مزبور ادعای جعلی بودن کند يا ثابت کند که اسناد به جهت قانونی فاقد اعتبار هستند. به بیان ساده سند رسمی را فقط با سند رسمی می توان باطل کرد.

تشريفات قانونی

تنظيم سند رسمي تابع تشريفاتی است كه در قانون معين شده در حالی که در سند غیر رسمی، تشريفاتی  وجود ندارد. از طرفی، تشريفات تنظيم سند رسمي همه از يک درجه‌ي اعتبار برخوردار نيستند. چرا که عدم رعايت بعضي از موارد، سند را فاقد رسمیت می‌کند در حالی که عدم رعايت بعضی ديگر چنين نيست برای مثال بر مبنای ماده‌ي ۱۲۹۴ قانون مدنی، عدم رعايت مقررات راجع به حق تمبر که به اسناد تعلق می‌گيرد، سند را از رسميت خارج نمي‌کند.