اختلالات شخصیت نوعی از اختلالات روانی است که بر مدیریت احساسات افراد و روابط آنها با دیگران تاثیر میگذارد. این اختلالات را در ۴۰ تا ۶۰ درصد مواقع میتوان تشخیص داد؛ چرا که با الگوهای رفتاری نظیر اختلال شخصی، اجتماعی و شغلی قابل توجهی همراه هستند.
چنین رفتارهایی میتواند منجر به ناسازگاری با محیط و شرایط شود و مشکلات شخصی نظیر اضطراب شدید، پریشانی یا افسردگی را رقم بزند.
مفهوم اختلال شخصیت را نخستین بار روانپزشکی به نام فیلیپ پینل در سال ۱۸۰۱ مطرح کرد و شرایطی را توصیف کرد که شخص در آن گرفتار خشم شدید میشود بدون آن که علایم روان پریشی یا توهم را از خود نشان دهد.
با توجه به راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویرایش ۵ (DSM-5)، تا کنون ۱۰ نوع اختلال روانی در سه خوشه گروه بندی شده است:
خوشهی A (افراد غیرعادی و عجیب)
پارانوئید، اسکیزوئید، اسکیزوتایپی
گروه B (نمایشی، مرزی، دمدمی مزاج)
رفتارهای ضد اجتماعی، نمایشی، خودشیفتگی
خوشه C (مضطرب، ترسو)
دوری گزینی، وابسته، وسواسی جبری
در ادامه به توضیح انواع اختلالهای شخصیتی خواهیم پرداخت:
۱. اختلال شخصیت پارانوئید
بیمار مبتلا به پارانوئید همیشه حالت تدافعی دارد و مدام خود را در برابر هر موضوع مشکوکی محافظت میکند. در این حالت، فرد بسیار به پاسخ رد شنیدن حساس است و به راحتی احساس ناامیدی میکند. پارانوئیدها ممکن است دائم احساس شرم و حقارت کنند و حتی کینهای هم باشند. آنها مدام در حال برداشت رفتارهای دیگران هستند و برای آنها برقراری ارتباط با بقیه سخت است؛ چرا که میتوانند به راحتی دیگران را بابت هر اشتباهی سرزنش کنند.
علایم:
- عدم اعتماد به دیگران
- حساس به واکنش مردم
- کینهای بودن برای مدت طولانی
۲. اختلال شخصیت اسکیزوئید
اسکیزوئید نوعی تمایل به دنیای درون است که فرد را از دنیای بیرون دور میکند. افراد مبتلا به اسکیزوئید نسبتا به زندگی درونی بسیار حساس هستند. هر چند که نسبت به برقراری صمیمیت با دیگران اشتیاق دارند، اما برقراری روابط نزدیک برای آنها بسیار دشوار است. بنابراین، آنها به دنیای درونی خود عقب نشینی میکنند. افراد مبتلا به اسکیزوئید به ندرت خود را نیازمند مراقبتهای پزشکی میدانند و در ایجاد روابط نزدیک مقاومت زیادی از خود نشان میدهند.
علایم:
- دور ماندن دوستانه از مردم و پیرامون خود
- نداشتن واکنش عاطفی
- نداشتن حس شوخ طبعی
۳. اختلال شخصیت مرزی
نام این اختلال ریشه در این علت دارد که این افراد در مرز بین اضطراب و اختلال روانی قرار دارند. بی ثباتی عاطفی، فوران خشم به خصوص در زمان انتقاد، تهدید به خودکشی و اعمال خودآزاری در بین این اشخاص رایج است. در این شرایط شخص اساسا فاقد احساس نسبت به خود است و دائم احساس خلا و ترس از طرد شدن دارد.
علایم:
- غیر قابل پیش بینی بوده و میتواند به دیگران آسیب برساند
- اهل سو استفاده است
- بی ثبات است
۴. اختلال اسکیزوتایپال
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال اغلب عجیب و غیر عادی توصیف میشوند. معمولا با عدهی کمی وارد ارتباط نزدیک میشوند. این افراد بیش از بقیه احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی را دارند و در مواقعی به بیماری آنها نام «اسکیزوفرنی نهفته» گفته میشود.
علایم:
انجام کارهای عجیب و غریب و غیر معمول
- رفتارهای غیر دوستانه
- دور ماندن از مردم
۵. اختلال شخصیت نمایشی
افراد مبتلا به این اختلال، خودشان را جذاب و دوست داشتنی میبینند. آنها به طور مداوم به دنبال جلب توجه دیگران هستند و تمایل به نشان دادن واکنشهای بیش از حد دارند. در حالی که این اشخاص احساس بی ارزشی میکنند و بسیار به تایید شدن از جانب دیگران وابسته هستند.
علایم:
- جلب توجه
- تمایل به اغواگری
- به دنبال تأثیرگذاری بر واکنشهای دیگران
۶- اختلال شخصیتی خودشیفتگی
افراد مبتلا به این اختلال بیش از حد احساس مهم بودن میکنند و خواهان دریافت تحسین از دیگران هستند. آنها اعتقاد دارند که از بقیه بهتر بوده و در نتیجه به احساسات آنها توجهی نمیکنند. آنها فاقد احساس همدلی بوده و استثمار دیگران برایشان نوعی موفقیت محسوب میشود. از نظر دیگران، این افراد ممکن است خودخواه، کنترل گر، متعصب یا بیاحساس به نظر برسند. آنها وقتی مورد تمسخر یا انتقاد قرار میگیرند، رفتارهای خشونت آمیز از خود نشان میدهند.
علایم:
- احساس برتری بر دیگران
- مغرور بودن
۷. اختلال شخصیت وسواسی
فرد مبتلا به این نوع اختلال،به طور معمول مردد و محتاط است و خیلی خشک و سخت برخورد میکند. چنانچه احساس کند که نمیتواند بر روی شرایطی فراتر از فهم خود کنترل داشته باشد، اضطراب او شدت میگیرد.
علایم:
- معتقد است که بی عیب و نقص است
- اختلال وسواسی- اجباری دارد
۸. اختلال دوری گزینی
این افراد عزت نفس پایینی دارند و نسبت به هر گونه نقد و پاسخ رد، احساس ترس و خجالت میکنند. اشخاص دوری گزین خجالتی بوده و به علت ترسهایشان علاقهای به ارتباط با افراد ندارند. تحقیقات نشان میدهد که این نوع افراد نسبت به اعمال خود و دیگران واکنشهای درونی بیش از حد نشان میدهند. همین امر باعث میشود که دوری گزینها به طور طبیعی از حضور در موقعیتهای اجتماعی فاصله بگیرند.
علایم:
- اعتماد به نفس پایین
- ترس از شکست
۹. اختلال شخصیت ضد اجتماعی
افراد مبتلا به این اختلال همیشه بدون توجه به دیدگاههای دیگران عمل میکنند. اختلال شخصیت ضد اجتماعی در مردان بسیار شایعتر از زنان است و نشانهی بارز آن عدم نگرانی و توجه به احساسات دیگران است. این شخص، قوانین و تعهدات اجتماعی را نادیده گرفته و تحریک پذیر و پرخاش گر عمل میکند و هرگز دچار احساس پشیمانی و گناه نمیشود.
علایم:
- بی احترامی به تصمیم گیریهای دیگران
- باور به این که همیشه حق با آنها است
- عدم رعایت هنجارهای اجتماعی
۱۰. اختلال شخصیت وابسته
این اختلال ناشی از عدم اعتماد به نفس و نیاز بیش از حد به توجه شکل گرفته است. افراد مبتلا به این اختلال برای تصمیم گیریهای روزمرهی خود هم نیاز به کمک دیگران دارند و در موارد مهم زندگی خود تسلیم تصمیم گیریهای دیگران میشوند. افراد وابسته از انزوا میترسند و هرگز نمیتوانند تنهایی را تحمل کنند.
علایم:
- آویزان افراد دیگر شدن
- اجتناب از تنهایی
- هیچ کاری را به تنهایی نمیتواند انجام دهد
انیمه
#سریال خاندان اژدها
#آشپزی
#خراسان جنوبی