اعتماد به نفس یعنی این که خود را نادیده نگیریم و حس خود کم‌بینی را از ذهن‌مان دور سازیم، نقاط ضعف و معایب خود را نبینیم و فقط نظاره‌گر مشکلات، بدبختی‌ها و شکست‌‌‌‌های خود نباشیم. اعتماد به نفس یعنی خود را بشناسیم و جرات و جسارت انجام کار‌ها‌ را داشته باشیم.

ای کاش جای فلانی بودم، اگر پولدار بودم یا فلان خانه یا ماشین را داشتم، اگر من هم فردی زیبا بودم، اگر محبوبیت داشتم... همه‌ی این‌ها به این معنی است که اعتماد به نفس و خودباوری ما از بین رفته است و تنها قابلیت‌‌‌ها، محاسن، خوبی‌‌‌ها و داشته‌های دیگران را می‌بینیم و چشم بر قابلیت‌ها، استعدادها، محاسن و خوبی‌ها و داشته‌های خود پوشیده‌ایم. در چنین مواقعی، هرآن‌چه هستیم و داریم در نظرمان کم اهمیت و بی‌‌معنی جلوه می‌کند. عدم اعتماد به نفس و خودباوری باعث ناامیدی و افسردگی ما می‌شود.

اثرات مخرب عدم اعتماد و خودباوری

۱. عدم اعتماد به نفس می‌تواند ما را تبدیل به بدترین دشمن خودمان کند

ما با عدم اعتماد به نفس، خود را به حدی نادیده می‌گیریم که حتی از کوچک‌ترین تلاش‌ها برای شاد بودن و رفع مشکل‌مان خودداری می‌کنیم. همواره سعی می‌کنیم خود را نادیده انگاشته، از پذیرفتن و دوست داشتن خود سرباز زنیم. خود را مدام در حال مقایسه با دیگران می‌دانیم، به جای این‌که محاسن و قابیلت‌ها و ارزش‌‌های واقعی خود را به رسمیت بشناسیم تنها نظاره‌گر محاسن و خوبی‌‌‌ها و ارزش‌‌ها و داشته‌‌‌های دیگران خواهیم بود و همه‌ی این‌ها زندگی ما را فلج خواهد کرد.

۲. کاهش میل و رغبت و دلخوشی شما نسبت به ادامه زندگی

وقتی قادر نیستیم خود را باور داشته باشیم در حالت اضطراب، ترس و ناامنی، یاس و سرخوردگی و شکست به‌ سر می‌بریم و انگیزه‌ی لازم برای ادامه دادن زندگی برای ما نمی‌ماند. عدم اعتماد به نفس ما را به سمت تنبلی نیز سوق خواهد داد؛ چرا که حس می‌کنیم تلاش‌های ما چندان موفقیت آمیز نخواهد بود.

دلایل عدم اعتماد به نفس و خودباوری:

باورهای تلقین شده یا تحمیل شده توسط دیگران

در زمان کودکی، نوجوانی یا جوانی این گونه به شما تلقین می‌شود که دیگران غیر قابل اعتماد هستند و ما را فریب می‌دهند. زمانی که می‌خواهید روابط عاشقانه‌ای را با دیگری برای ازدواج از سر بگیرید ممکن است به جای این که مشوق و راهنمای خوبی برای شما باشند پیوسته از مشکلات، معضلات و روابط عاشقانه‌ای که منجر به شکست شده‌اند به شما گوشزد کنند. یا زمانی که می‌خواهید رشته یا کار مورد علاقه‌ی خود را از سر بگیرید دیگران آن را برای شما سخت و دشوار جلوه دهند. این باورها و ذهنیت‌های منفی و نادرست در ذهن و درون و وجود شما به تدریج قوت گرفته و زمینه‌ی عدم اعتماد به نفس را برای شما فراهم می‌سازند.

وین دایر در کتاب «شفای جسم و جان» تعبیر بسیار زیبایی در این مورد دارد. او به زیبایی درون این اندرزها را می‌شکافد:

اگر ضمن آن که به ما احتیاط و عملکرد مدبرانه آموخته می‌شد، گفته می‌شد که جهان در پرتو امنیت الهی است و اگر انسان عملکردی هوشمندانه و با درایت از خود نشان دهد، همیشه در پرتو این امنیت الهی کارهایش انجام خواهد شد، انگاه ما تجاربی دیگر می‌داشتیم. به راحتی حضور عشق و محبت را در همه جا حس می‌کردیم و به این باور می‌رسیدیم که هر آن‌ چه را لازم داریم، برای‌مان مهیا خواهد شد و به ما خواهد رسید.

وجود افکار منفی و نادرست

زندگی ما در پرتو ذهنیت‌ها، باورها و نگرش‌هایمان شکل می‌گیرد. هر آن‌چه را که باور و ایمان داشته باشیم به حقیقت و عینیت خواهد پیوست. اگر خود را فردی موفق و لایق و باارزش بدانیم مسلما فردی موفق، لایق و باارزش خواهیم بود و این نوع نگرش ما را ، به سمت و سوی موفقیت سوق خواهد داد.

افکار منفی و نادرست باعث می‌شود تا این افکارآینده‌ی ما را تحت کنترل خود بگیرد و به جای این که ما حاکم بر افکار خود باشیم این‌گونه افکار منفی حاکم بر ما خواهند شد و مهار و افسار زندگی ما را به دست خواهند گرفت. با مثبت اندیشی و گرایش به نشاط تا می‌توانیم باید از نگرش‌های منفی دوری کنیم. ما با تصورات منفی درباره‌ی شکست و عدم موفقیت، آن را به سمت خود جذب می‌کنیم.

 شکست‌های پی در پی:

شکست‌های پی در پی باعث پایین آمدن سطح اعتماد به نفس در ما می‌شود و گاهی دلیل این شکست‌ها متکی بودن ما به الگو‌های نادرست رفتاری و اخلاقی است. زمانی که ما با شکستی بارها مواجه شده‌ایم یا غم و اندوهی مدام گریبان‌گیرمان شده است، باید از خود سوال کنیم به چند روش برای حل و فصل و بهبود آن اقدام کرده‌ایم؟ چند بار تلاش نموده‌ایم تا رفتارها و باورهای منفی و نامناسب خود را کنار بگذاریم؟ آیا از خطاها و اشتباهات و شکست‌های خود درس عبرت گرفته‌ایم یا زنجیره‌وار خطاهای‌مان را ادامه می‌دهیم؟به جای ناامید شدن و از بین بردن اعتماد به نفس خود لازم است گاهی روش‌های جدیدی را امتحان کنیم و دوباره وارد مسیر‌های اشتباه نشویم. موفقیت‌هایمان را جایی یادداشت کنیم و نقطه قوت خود را تقویت کنیم.

عدم دوست داشتن و عشق ورزیدن به خود

عشق به خود سرچشمه‌ و منبع تمامی احساسات مثبت و سازنده است. خود را بپذیریم و به رسمیت بشناسیم و همواره به تقدیر و تحسین خود بپردازیم (البته نه تا حدی که دچار خودشیفتگی شویم)، وقتی به خود احترام می‌گذارید و برای خود ارزش قائل هستید می‌توانید خود را از قید و بندهای عقاید و نظرات دیگران نیز مصون نگه دارید و مدام به نظر دیگران درباره‌ی خودتان فکر نکنید.

وجود ترس

وجود ترس باعث می‌شود اعتماد به نفس ما به میزان قابل توجهی کاهش یافته و مانعی بزرگ برای تحقق بخشیدن توانایی‌هایمان در خود ایجاد کنیم. ترس و اضطراب یک ذهنیت منفی نسبت به چیزی است که از آن می ترسیم. ذهنیتی که خود ایجاد کرده‌ایم و خود از آن فرار می کنیم. مانند این‌که قصه‌ی ترسناکی در ذهنمان بسازیم و خودمان از ترس نخوابیم. ترس وجود خارجی ندارد و ساخته و پرداخته‌‌ی ذهنیت‌های منفی ما است. با کنترل ترس می‌توان بخشی از اعتماد به نفس از دست رفته‌ی خود به دست آورد.