مهموئی، روستایی در میانه‌ی راه بیرجند و قاین که همجوار با روستاهای سده و دشت و گازار است و از نظر آب و هوایی جزو مناطق گرم و خشک محسوب می‌شود. در این مطلب به بیان آداب و رسوم و معرفی این روستا می‌پردازیم.

در ویکی‌پدیا گفته شده است «کلمه‌ی مهموئی شکل تغییر یافته کلمه مَهمَه است که بنا بر لغت‌نامه‌ی دهخدا به معنای دشت دور دست و زمین خالی و ویران است (جمع آن مَهامِه است). اولین ساکنانی که در این منطقه ساکن شدند نام روستا را به دلیل واقع شدن در زمینی خالی و دشت مانند «مهموئی» نهادند.

اما مردم روستا اقوال دیگری نیز دارند. مثلا این که مهموئی از کلمه‌ی مه مو گرفته شده و به معنی موی ماهگون و سفید رنگ است.

حدود ۱۲۰۰ نفر بصورت متغیر در این روستا زندگی می‌کنند که به علت شغل و تحصیل، در مناطق اطراف ساکن هستند و به روستا رفت و آمد می‌کنند. شغل غالب مردم روستا کشاورزی است و کشت اصلی مهموئی زعفران و زرشک؛ البته پرورش بز و گوسفند نیز در روستا رایج است.

گندم، جو، چغندر قند، برخی انواع میوه مثل انواع انگور، آلوسیاه، زردآلو، خربزه، هندوانه، عناب و بادام نیز از دیگر محصولات تولید شده در روستا هستند که طعم بسیار خوب و کیفیت بالایی دارند.

 روستای مهموئی دارای امکاناتی مانند برق، تلفن، خانه‌ی بهداشت، تعاونی روستایی، کارخانه موزائیک سازی، تاکسی تلفنی، حمام عمومی، نانوایی، راه آسفالت، آب لوله کشی که البته شور است و آب شرب به صورت کارتی دریافت می‌شود؛ مسجد و حسینیه در کنار یکدیگر، مدرسه ابتدایی، مدرسه راهنمایی و دبیرستان دخترانه شبانه روزی، سوپر مارکت، تعمیرگاه، کارگاه فراوری زرشک، شرکت، شرکت تعاونی تولیدات کشاورزی، کارگاه صنعتی و آرایشگاه مردانه است.

تاریخچه مهموئی

طبق اقوال پیران و مشایخ روستا و بناهای به جا مانده تخمین زده می‌شود که قدمت روستا به اواخر دوره صفویان و اوایل قاجار می‌رسد.

مکان‌های دیدنی روستا

در این روستا آرامگاهی وجود دارد که در قبرستان این منطقه قرار دارد و مردم روستا اعتقاد خاصی به آن داشته و برای آن نذرهای مادی و معنوی زیادی می‌کنند. این آرامگاه متعلق به سید بزرگوار «آقای میرعباس» است که گفته می‌شود در اوایل قرن ۱۴ هجری در آن جا دفن شده‌ است. مردم روستا بر این باور هستند که میر عباس فردی بسیار با ایمان بوده  و داستان‌های زیادی در باب ایمان او گفته شده است؛ از جمله آتش گلخن حمام را برای اثبات سیادت خود در دست گرفته است.

ضمن این که تعدادی قنات خوش آب و هوا نیز از دیدنی‌های روستا است که می توان به ایجند و اشکسته و نوکند اشاره کرد که در نوکند نیز مزاری مقدس بر فراز کوهی مشرف به قنات وجود دارد.

غذاهای خوشمزه مهموئی

قوروت بادمجان از غذاهای خوشمزه‌ی این روستاست که طعمی لذید داشته و به جهت دارا بودن کشک و مقادیر بالای گردو بسیار مقوی و پر خاصیت است. انواع نان‌های کماچ و فتیر که در خود روستا پخته می‌شود کنار این غذای خوشمزه مورد استفاده قرار می‌گیرند. انواع اشکنه‌ی سیر، اشکنه‌ی بلغور و اشکنه‌ی شوید، رشته پلو، ساوری، قوروت سلمه، قوروت کدو و قلفت کماچ و غیره از دیگر غذاهای محلی این روستا است.

خطه‌ی ریاضی دوست مهموئی

از نکات جالب این روستا این است که خاک نابغه خیزی دارد و هوش طبیعی مردم این روستا بالا است. اکثربچه‌های روستا تحصیل‌کرده و هوشمند هستند و جالب است که اکثرا در رشته ریاضی موفقیت‌های خوبی به دست می‌آورند. از جمله‌ی افراد بسیار مطرح این روستا می‌توان از حسن بابایی که استاد دانشگاه مطرحی در آمریکاست نام برد که در رشته‌ی مهندسی برق و مخابرات تحصیل کرده است. همچنین می‌توان از امیر خسروی استاد ریاضی دانشگاه تهران نام برد.

خلق و خوی آرام مردم مهموئی

البته خراسان جنوبی‌ها مردمان  آرام و کم‌حاشیه ای بوده و قائنی‌ها و بیرجندی‌ها به خوش خلقی و متانت و آرامش معروف هستند. به تبع آن مردم این روستا نیز مردم بسیار مهربان و مهمان نوازی هستند .مردان این روستا رابطه خوبی با همسران خود دارند و اهل کشمکش و مجادله  نبوده و نیستند. شاید یکی از دلایل آرامش مردم این روستا فضای وسیع و دشت واره‌ی این منطقه است که روح را رها و آزاد می‌کند و تنش‌ها و خستگی‌های روحی، بر خلق و خو تاثیر منفی ندارد.

سرشناسان روستا

آیت الله محمد حسین آیتی  صاحب کتاب بهارستان و استاد حوزه علمیه بیرجند متولد این روستا است. آیت‌الله شیخ ابراهیم ربانی نیز از بزرگان روستا و مورد احترام ومحبوب اهالی روستاست. این روستا امیرشهید حاج مهدی سامعی و امیرشهید خسروی را دارد که مردم احترام زیادی برای این دو شهید بزرگوار و سایر شهدا از جمله محمد‌هادی و علی صباغی و محمد ناصری و محمد ربانی و سعید محمدی قائل هستند. رئیس شورای روستا نیز علی حسنی است. خانواده‌های مومنی، خسروی، فرخنده، روحانی، عابدی، حسنی، جمالی، حسین‌پور، موسوی، اسماعیلی، حسنخوئی، سامعی، صباغی...از خانواده‌های سر شناس روستا هستند که اکثر مردم روستا این افراد را می‌شناسند.

اخلاق خاص مردم روستا

مردمان این روستا احترام و ارزش خاصی برای اموات خود قائل هستند و از رسوم زیبایی که دارند فاتحه خوانی برای اموات در غروب‌های پنج‌شنبه و پخش انواع نذورات برای خیرات اموات خود است. در دهه‌ی اول محرم و ایام نوروز جمعیت این روستا بیشتر شده و اکثر ساکنان قدیمی و سفر کرده‌ی روستا برای تجدید خاطرات و شرکت در مراسم مذهبی و آئینی خود به موطن خود باز می‌گردند.