ارتباط مقدار شکر مصرفی و ابتلا به بیماری دیابت

به گزارش ۷۲۴پرس و به نقل از  Healthline،  رابطه میان مصرف مواد قندی و به‌خصوص مواد خوراکی حاوی قندهای تصفیه شده و بیماری دیابت تقریبا برهیچ کسی پوشیده نیست. بااین‌حال بهتر است بدانید عوامل دیگری هم در افزایش ریسک ابتلای افراد به این بیماری دخیل هستند که از جمله آنها  می‌توان به مواردی همچون رژیم غذایی کلی، سبک زندگی فرد و البته مسائل ژنتیکی اشاره کرد.

در این مرور قصد داریم کمی بیشتر به بررسی نقش مصرف مواد قندی روی ابتلا به بیماری دیابت  پرداخته و درکنار آن به ذکر نکاتی بپردازیم که توجه به آنها می‌تواند به افراد برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری کمک کند. برای شروع بد نیست با طرح این پرسش شروع کنیم:

دیابت چیست؟

دیابت زمانی رخ می‌دهد که بدن شما نتواند به شکلی مؤثر سطح قند خون را کنترل و تنظیم کند. این وضعیت به‌خصوص زمانی اتفاق می‌افتد که لوزالمعده، تولید انسولین به میزان کافی را متوقف کند؛ همچنین زمانی که سلول‌های شما به انسولین مقاوم شوند هم شاهد بروز این وضعیت هستیم. دراین بین گاهی هم هر دو  عامل در ابتلای فرد به بیماری دیابت نقش دارند.

انسولین هورمونی است که قند را از جریان خون جمع‌آوری کرده و آن را به سلول‌های بدن منتقل می‌کند. اگر بدن شما به هردلیلی قادر به تولید کافی انسولین نبوده یا سلول‌ها به انسولین مقاوم شوند، این فرآیند دچار مشکل شده و میزان سطح قند در خون بالا می‌رود.

اگر این وضعیت به صورت طولانی مدت ادامه داشته باشد، این افزایش سطح قند موجود در خون شما را مستعد ابتلا به انواع بیماری‌های قلبی، آسیب دیدگی‌های عصبی و مشکلات و نارسائی‌های کلیوی می‌کند. از آنجایی که تمام این بیماری‌ها می‌توانند به‌شکلی تأثیرگذار کیفیت زندگی و سلامت عمومی فرد را تحت‌تأثیر قرار دهند؛ درنتیجه مهم است که افراد با بروز اولین نشانه‌های بیماری سریعا برای درمان و کنترل وضعیت موجود اقدام کرده و از سلامت بدن خود محافظت کنند.

همانطور که حتما آگاهی دارید، ما با دو نوع بیماری دیابت مواجه هستیم:

• مورد اول: دیابت نوع یک- این بیماری خودایمنی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما به پانکراس حمله کرده و توانایی آن برای تولید هورمون انسولین را از بین ببرد.
• مورد دوم: دیابت نوع دو- در این وضعیت لوزالمعده تولید انسولین به میزان لازم را متوقف کرده یا سلول‌های بدن شما دیگر به انسولین تولید شده پاسخی نمی‌دهند. گاهی هم شاهد بروز هر دو مسئله هستیم که درکنار آن هم باعث ایجاد این نوع دیابت در فرد می‌شوند.

دیابت نوع  ۱ نسبتاً نادر است و حدود  ۵ تا ۱۰٪ موارد دیابت را در سراسر جهان تشکیل می‌دهد. دیابت نوع  ۲  که    تمرکز این مقاله بیشتر روی این مورد است. بیش از ۹۰٪ موارد دیابت را تشکیل می دهد. این نوع از بیماری قند خون در درجه اول ‌به‌وسیله رژیم غذایی  و سبک زندگی ناسالم ایجاد می شود.

آیا مصرف قند و شکر خطر ابتلا به بیماری دیابت را افزایش می‌دهد؟

طبق تحقیقات انجام شده، مصرف انواع نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر آن هم به صورت منظم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع دو را افزایش دهد. با استناد به داده‌های به دست آمده از جامعه آماری  ۱۷۵ کشور مشخص شد میان مصرف شکر و خطر ابتلا بیماری قند رابطه‌ای قابل توجه وجود دارد. درنتیجه همانطور که مصرف زیاد شکر زمینه‌ساز افزایش ریسک ابتلا به بیماری است، مصرف کم آن هم می‌تواند شانس ابتلای شما به بیماری قند را کاهش دهد.

مطلب مرتبط:   فواید نوشیدن چای گزنه

اگرچه این مطالعات ثابت نمی‌کند که درهمان بدو او مصرف قند باعث بروز دیابت می‌شود یا خیر،  اما ارتباط قوی میان او دو را نشان می‌دهد. به گزارش ۷۲۴پرس، بسیاری از محققان براین باور هستند که قند چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم خطر ابتلا به بیماری دیابت را افزایش می‌دهد. به‌دلیل تأثیر فروکتوز روی کبد است که شاهد بروز چنین مشکلی هستیم. از طرف دیگر مصرف  زیاد مواد قندی به شکل غیرمستقیم هم عامل ابتلا به بیماری دیابت است؛ به این شکل که فرد به دلیل مصرف این مواد دچار اضافه وزن شده و درکنار آن شاهد افزایش چربی بدن هستیم که هر دو به صورت جداگانه هم از جمله عوامل ابتلا به دیابت هستند. به همین خاطر برای کاهش اثرات نامطلوب مصرف زیاد قند، توصیه‌هایی برای پیروی از رژیم غذایی خاصی وجود دارد که برمبنای آن بهتر است تنها ده درصد از کالری مورد نیاز روزانه شما از منابع قندی تأمین شود.

قندهای طبیعی موجود در انواع میوه و سبزیجات از این جهت سالم‌تر در نظر گرفته می‌شود که شاهد فرآیند فرآوری آنها نیستیم. درعین حال میوه‌های دارای فیبر، آب و مواد ریزمغذی دیگری همچون انواع ویتامین و آنتی اکسیدان هستند که اثرات سودمند جانبی دارند. این مواد هم فرآیند هضم آهسته‌تری داشته و شما را مدت طولانی‌تری سیر نگاه می‌دارند و هم احتمال افزایش قند خود را کاهش می‌دهند.

میوه و سبزی هم نسبت به مواد غذایی فرآوری شده قند کمتری دارند و درنتیجه کنترل مصرف آسان‌تری هم دارند. اما در مورد آب میوه چنین شرایطی مشاهده نمی‌شود. البته نتایج تحقیقات در این زمینه که آیا مصرف  آبمیوه می‌تواند صددرصد باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت شود یا خیر، متفاوت است. حتی زمانی که آب میوه طبیعی سرشار از قند فراوان و فیبر کم باشد هم اگرچه قند خون شما را بالا می‌برد، اما درعین حال ترکیب آن با وجود منابع چربی، فیبر و پروتئین می‌تواند از افزایش قند خون شما جلوگیری کند. درنهایت بد نیست به توصیه‌های انجمن دیابت آمریکا هم توجه کنیم که توصیه می‌کند بهتر است به جای آب میوه از آب یا دیگر نوشیدنی‌های فاقد کالری استفاده کرد.

شیرین کننده‌های طبیعی

اگرچه برخی از انواع شیرین کننده‌های طبیعی مثل عسل و شربت افرا به‌اندازه شکر سفید فرآوری نشده‌اند، اما هنوز هم منابعی نسبتا خالص از قند درنظر گرفته می‌شوند. ضمن اینکه این مواد تقریبا هیچ فیبری ندارند. بسیاری از شیرین‌کننده‌هایی که به عنوان شیرین‌کننده طبیعی در بازار عرضه می‌شود هم درواقع همان شکر تصفیه شده هستند. موادی همچون شربت آگاو، شکر نارگیل یا شکر نیشکر از این جمله هستند.

آیا شیرین کننده‌های مصنوعی خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهند؟

شیرین کننده مصنوعی موادی با طعم شیرین هستند که بدن قادر به متابولیز آنها برای تولید انرژی نیست. درنتیجه می‌توان گفت این شیرین کننده‌ها فاقد کالری هستند. باوجود اینکه این مواد سطح قند خود را بالا نمی‌برند اما همچنان با مقاومت سلول‌ها به انسولین و درنتیجه بروز دیابت نوع دو در ارتباط هستند؛ هرچند کارشناسان هنوز نتوانسته‌اند مکانیسم و چرایی این وضعیت را به صورت کامل درک کنند.

یک نظریه در این رابطه این است  که محصولات شیرین کننده مصنوعی باعث افزایش میل فرد به غذاهای شیرین می‌شود. ایده دیگر این است که شیرین‌کننده‌های مصنوعی توانایی بدن شما برای جبران کالری مصرفی را مختل می‌کنند؛ چراکه مغز شما طعم شیرین را با کالری صفر مرتبط می‌کند. بااین‌حال توجه به این نکته مهم است که همچنان برای افراد مبتلا به دیابت، مصرف نوشابه رژیم بهتر از نوشیدن نوشابه‌های معمولی سرشار از قند است.

بدن چگونه قند را متابولیز می‌کند؟

در میان عموم مردم وقتی صحبت از قند و شکر است، منظور بیشتر همان شکر سفید یا ساکارز است. ساکارز از یک مولکول گلوکز و یک مولکول فروکتوز تشکیل شده که با هم پیوند دارند. به گزارش 724press، وقتی ساکارز مصرف می‌کنید، مولکول‌های گلوکز و فروکتوز قبل از جذب در جریان خون به‌وسیله آنزیم‌های موجود در روده کوچک جدا می‌شوند و این امر باعث افزایش سطح قند خون می‌شود؛ فرآیندی که به لوزالمعده یا پانکراس شما پیام می‌دهد وقت ترشح انسولین است. انسولن گلولز را از جریان خون جمع کرده و آن را وارد سلول‌ها می‌کند، جایی که به‌عنوان سوخت برای تأمین انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مطلب مرتبط:  آیا خواص ضد التهابی زردچوبه واقعیت دارد؟

دراین بین و درحالی‌که مقدار کمی فروکتوز جذب سلول‌ها شده و صرف تأمین انرژی می‌شود، بخش قابل توجهی از آن به  کبد منتقل می‌شود. درآنجا است که فروکتوز  یا به گلوکز تبدیل می‌شود تا بعدا برای تولید انرژی مورد استفاده قرار گیرد و یا به  صورت چربی در بدن ذخیره می‌شود.  این  تبدیل شدن فروکتوز به چربی خود از جمله دلایل افزایش سطح تری گلیسرید خون است که خطر ابتلا به بیماری قلبی و بیماری کبد چرب را افزایش می‌دهد. مصرف بالای فروکتوز همچنین با افزایش سطح اسید اوریک خون هم در ارتباط است. اگر کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل ته‌نشین شود، فرد به بیماری نقرس مبتلا می‌شود، بیماری که باعث درد و تورم در مفاصل است.

سایر عواملی که می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری دیابت را افزایش دهد

درحالی که مصرف مقادیر بالای مواد قندی با افزایش خطر ابتلا به بیماری دیابت در ارتباط است، اما عوامل دیگری هم وجود دارند که نقشی تعیین کننده دارند که از آن جمله می‌تواند به این موارد اشاره کرد:

• وزن بدن: تحقیقات نشان می‌دهد که چاقی یکی از عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع دو است، درعین حال کاهش وزن به‌سادگی این ریسک را کاهش می‌دهد.
• ورزش: سبک زندگی کم تحریک باعث می‌شود  افراد دو برابر بیش از دیگرانی که فعالیت بدنی بیشتری دارند، در معرض ابتلا به دیابت نوع دو قرار داشته باشند. کافی است در طول هفته ۱۵۰ دقیقه فعالیت متوسط یا حداکثر سه جلسه تمرین مقاومتی داشته باشید تا خطر ابتلا به دیابت کاهش پیدا کند.
• مصرف دخانیات: کشیدن سیگار می‌تواند خطر ابتلا به بیماری دیابت را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. اما ترک سیگار هم می‌تواند تقریبا همه چیز را به حالت عادی بازگرداند.
• آپنه خواب: آپنه خواب یا ایست تنفس وضعیتی است که تنفس فرد در طول شب دچار انسداد می‌شود و این یک عامل خطر منحصربه‌فرد برای دیابت است.
• ژنتیک: متخصصان هنوز نمی‌توانند به صورت کامل  نقش عوامل ژنتیکی در بیماری دیابت  را درک کنند. اما در مجموع اگر یکی از والدین یا هر دو نفر آنها به دیابت مبتلا باشند، احتمال ابتلای فرزندان به دیابت بیشتر می‌شود.

رژیم غذایی مناسب برای کاهش خطر ابتلا به دیابت

علاوه بر کاهش مصرف مواد قندی، تغییرات کلی رژیم غذایی می‌تواند شانس ابتلای شما بیماری قند خون را کاهش دهد. از جمله این تغییرات می‌توانید از این موارد بهره ببرید:

• پیروی از یک رژیم غذایی کامل: رژیم غذایی سرشار از انواع میوه، سبزیجات، آجیل، پروتئین‌های بدون چربی، چربی‌های سالم و علات کامل با کاهش خطر ابتلا به دیابت مرتبط است.
• نوشیدن قهوه: نوشیدن قهوه بدون افزودن شیرین کننده می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دو را کاهش دهد. بسیاری از نوشیدنی‌های محبوب تهیه شده با قهوه سرشار از مواد قندی هستند. درنتیجه توجه داشته باشید که چه چیزی به قهوه خود اضافه می‌کنید تا از حداکثر فواید آن در کاهش ریسک خطر بیماری قند بهره‌مند شوید.
• از سبزیجات دارای برگ‌های سبز استفاده کنید: پیروی از یک رژیم غذایی سرشار از سبزیجات برگ سبز با کاهش خطر ابتلا به دیابت در ارتباط است.

درنهایت شاید کاهش مصرف مواد قندی و قندهای فرآوری شده کاری طاقت‌فرسا به نظر برسد، اما می‌توانید کار را با کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر که منبع اصلی قندرهای افزوده شده در رژیم غذایی هستند، شروع کنید.

مطلب مرتبط:  خوردن کدام میوه ها برای بیماران دیابتی مضر است و چرا؟

این تغییر شاید کوچک به نظر برسد، اما بسیار تأثیرگذار است. همچنین بد نیست هنگام قدم زدن در فروشگاه قبل از برداشتن مواد غذایی برچسب‌های محصولات غذایی را چک کنید تا از میزان شکر موجود در هرکدام از آنها آگاهی داشته باشید. توجه کردن به میزان شکر موجود می‌تواند اولین قدم شما برای کاهش مصرف مواد قندی باشد. راه‌های زیادی برای کاهش قند خون وجود دارد که درعین لذت بردن از یک رژیم غذایی کامل و غنی از انواع مواد مغذی، احساس کمبودی نداشته و درنتیجه بدون مشکل ولع خود نسبت به مواد قندی را کنترل کنید.

سخن پایانی

درمجموع بهتر است بدانید   میان مصرف مواد قندی و به‌خصوص مواد قندی فرآوری شده با افزایش خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع ارتباطی محسوس وجود دارد که احتمالا به دلیل اثرات نامطلوب این مواد روی کبد و افزایش خطر چاقی است. قندهای طبیعی مثل قند موجود در میوه و سبزیجات اگرچه مثل شیرین کننده‌های مصنوعی ارتباطی تنگاتنگ با ابتلا به بیماری قند خون ندارند، اما همچنان در غلظت‌های بالا مثل مصرف آبمیوه ممکن است قند خون شما را افزایش دهند.

علاوه بر مصرف مواد قندی، رژیم غذایی کلی، وزن، کیفیت خواب، میزان فعالیت‌های جسمانی و بدنی و همینطور پیش زمینه ژنتیکی هم می‌توانند در بروز این بیماری تأثیرگذار باشند. رژیم غذایی غنی از میوه، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی، مصرف چربی‌های سالم، سبزیجات، آجیل و قهوه، رژیمی سالم است که می‌تواند ریسک ابتلای شما به بیماری دیابت را کاهش  دهند. منع مصرف نوشیدنی‌های مضر، حفظ وزن در بازه سالم و توصیه شده برای سن و قد فرد  در کنار ورزش منظم هم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو کمک کند.

درپایان امیدوارم از این مرور و همراهی با ۷۲۴پرس دات کام لذت برده باشید. آیا شما یا فردی از اعضای خانواده و نزدیکان شما از بیماری قند خون رنج می‌برد؟ شما برای کنترل یا پیشگیری از ابتلا به این بیماری از چه روش‌هایی بهره می‌برید؟ خوشحال می‌شویم نظرات و تجربه‌های خود را در این زمینه با ما و دیگر دوستان‌تان هم درمیان بگذارید. سپاس