از خواص شنبلیله چه میدانید؟

به گزارش ۷۲۴پرس و به نقل از Healthline و Medicalnewstoday، شنبلیله اگرچه به‌عنوان یکی از سبزیجات در طبخ غذا مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما بهتر است بدانید شنبلیله یک گیاه دارویی قوی هم به شمار می‌رود که در طول تاریخ به دلیل ویژگی‌های کاربردی آن برای ارتقای سلامت عمومی و بهبود توانایی طبیعی بدن برای درمان مشکلات مختلفی همچون مشکلات گوارشی تا بیماری‌های پوستی، مورد توجه قرار داشته است.

در سال‌های اخیر شنبلیله به دلیل تأثیرگذاری آن روی سطح هورمون تستوسترون محبوب شده  است که البته این مسئله فعلا در حد ادعا است. درواقع بسیاری از مردم دوست دارند که بدانند آیا این گیاه می‌تواند روی سطح این هورمون در بدن اثرگذار باشد یا خیر؟ باتوجه به این مسئله و البته دیگر خواص شنبلیله، بی‌مناسبت نیست اگر نگاهی دقیق‌تر به این  گیاه داشته باشیم و با فواید بالقوه آن برای بهبود سلامت عمومی بدن انسان آشنا شویم. درادامه با ما همراه باشید.

آشنایی با گیاه شنبلیله

شنبلیه (Trigonella foenum-groecum L) گیاهی یک ساله و بومی هند و شمال آفریقا است که البته امروز در سراسر جهان رشد کرده و به مصرف عموم می‌رسد. دانه، برگ و سایر قسمت‌های این گیاه مفید و مغذی در تهیه انواع مکمل، پودر، تونیک و چای مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچین این گیاه یکی از سبزیجات محبوب در فرهنگ آشپزی کشورهای مختلف جهان از جمله ایران است، بااین‌وجود به نظر می‌رسد مردم هند علاقه بیشتری به استفاده از این گیاه در طبخ غذاها دارند.

مطلب مرتبط: فواید مصرف چای علف لیمو چیست؟

در طول تاریخ، گیاه شنبلیله به‌عنوان یک درمان طبیعی برای بسیاری از بیماری‌ها شناخته شده بود. درگذشته از شنبلیله برای درمان درد زایمان در روم باستان استفاده می‌شد و در طب سنتی چین هم  این گیاه برای درمان ضعف و تورم پاها  مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برگ و دانه شنبلیه معطر بوده و طعم خاصی دارد که به صورت آجیلی، شیرین با رگه‌های از تلخی توصیف می‌شود. گیاه شنبلیله حاوی مجموعه‌ای از ترکیبات قدرتمند و مؤثر است که وجود آن‌ها بسیاری از خواص درمانی این گیاه را توجیه می‌کند. به‌عنوان مثال دانه این گیاه سرشار از ساپونین و کومارین است، مواد شیمیایی که فواید سلامتی گوناگونی همچون کاهش سطح قند خون و کلسترول را به آن‌ها نسبت می‌دهند. باتوجه به‌اینکه دانه این گیاه حاوی مقدار زیادی از ترکیبات قوی است، در تهیه مکمل‌های شنبلیه هم بیشتر از عصاره غلیظ به دست آمده از دانه‌های شنبلیه و همینطور از پودر دانه‌ها استفاده می‌شود.

ارزش غذایی شنبلیله

اما بدنیست نگاهی هم به ارزش غذایی شنبلیله داشته باشیم و ببینیم این گیاه پرفایده حاوی چه مواد مغذی و مفید برای بدن است. یک قاشق غذاخوری معادل کمی بیشتر از یک گرم دانه یا تخم شنبلیه حاوی ۳۵ کالری و مواد مغذی زیر است:

• ۳ گرم فیبر
• ۳ گرم پروتئین
• ۶ گرم کربوهیدرات
• ۱ گرم چربی
• ۲۰ درصد از نیاز روزانه بدن به آهن
• ۷ درصد نیاز بدن منگنز
• نیم درصد نیاز روزانه بدن به منیزیم

درادامه به مرور برخی از خواص شنبلیله می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که آیا این سبزی مفید و پرخاصیت می‌تواند نقشی در بهبود سلامت عمومی بدن ما داشته باشید یا خیر؟

اگر بخواهیم به صورت اختصار نگاهی به برخی از فواید منتسب به شنبلیه داشته باشیم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که استفاده از این سبزی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا و درمان این مشکلات کمک کند. مواردی همچون:

• سرطان
• دیابت
• چاقی
• کلسترول بالا
• فشار خون بالا
• بهبود شرایط قلب و عروق
• بهبود عفونت‌های باکتریایی، قارچی و ویروسی
• کاهش احتمال بروز التهاب و تورم

اما باید به این مسئله هم توجه داشته باشید که برخی از ترکیبات موجود در شنبلیله می‌تواند باعث ایجاد انقباضات رحمی در طول دوران بارداری یا بدتر شدن شرایط برخی از انواع سرطان‌های حساس به هورمون شود. درکنار آن مصرف شنبلیله می‌تواند علائم گوارشی خفیفی همچون اسهال یا نفخ را هم ایجاد کند. بنابراین مهم است قبل از مصرف مکمل‌های حاوی شنبلیله، با پزشک معالج خود مشورت کنید تا احتمال خطرات را تاحدامکان کاهش دهید.

تأثیر مثبت روی تولید شیر مادر

همانطور که می‌دانید از دید بسیاری از کارشناسان و متخصصان، شیر مادر بهترین منبع تغذیه برای رشد کودک است. بااین‌حال شماری از مادران ممکن است با مشکلاتی در این زمینه مواجه شده و نتوانند کودک خود را سیر کنند. دراین رابطه معمولا داروهایی تجویز می‌شود تا به کمک آن‌ها تولید شیر مادر افزایش پیدا کند.  جالب است بدانید تحقیقات انجام شده حکایت از آن دارند که شنبلیله می‌تواند جایگزینی خوب برای این داروهای شیمیایی بوده و به طریقی طبیعی و ایمن باعث افزایش تولید شیر شود.

مطلب مرتبط: از خواص زنیان چه میدانید؟

دراین رابطه یک مطالعه چهارده روزه روی ۷۷ مادر که به تازگی وضع حمل کرده بودند انجام شد تا تأثیر شنبلیله روی تولید شیر مورد بررسی قرار گیرد. درنهایت مشخص شد نوشیدن چای گیاهی  تهیه شده از تخم یا دانه شنبلیله می‌تواند باعث افزایش تولید شیر مادر و درنتیجه وزن گرفتن بهتر نوزادان شود. به گزارش ۷۲۴پرس، در مطالعه‌ای دیگر ۶۶ مادر را به سه گروه تقسیم کرده و به یک گروه چای شنبلیله  و به گروه دوم دارونما دادند و گروه سوم هم چیزی دریافت نکرد. در پایان این بررسی محققان متوجه شدند در مقایسه با دو گروه دیگر، حجم شیر مادران در گروهی که چای شنبلیله نوشیده بودند، افزایش داشته است. البته در این بررسی به جای مکمل از خود چای گیاهی شنبلیله استفاده شد. اما به نظر می‌رسد مکمل‌های حاوی شنبلیله هم تأثیراتی مشابه از خود نشان دهند.

باوجود اینکه این بررسی‌‌ها نتیجه‌ای دلگرم کننده به همراه داشت، اما اگر نگرانی در مورد میزان شیر مادر وجود دارد بهتر است در ابتدا این مسئله را با پزشک معالج خود درمیان بگذارید.

تأثیر شنبلیله روی میزان هورمون مردانه تستوسترون

یکی از متداول‌ترین دلایلی که مردان به سراغ استفاده از مکمل‌های حاوی شنبلیله می‌روند، بالا بردن میزان هورمون تستوسترون است.  برخی از مطالعات حتی پا را فراتر نهاده و نشان از آن دارد که این مکمل‌ها می‌توانند روی میل جنسی هم تأثیرگذار باشند.

درهمین رابطه یک مطالعه هشت هفته‌ای روی  ۳۰ مرد انجام شد که در طول هفته  ۴ جلسه وزنه‌برداری انجام می‌دادند. دراین بین نیمی از آن‌ها روزانه پانصد میلی‌گرم شنبلیله مصرف کردند و گروه دیگر به‌عنوان گروه کنترل درنظر گرفته شدند. درپایان داده‌های به دست آمده نشان داد اگرچه گروهی که مکمل مصرف نکرده بودند تاحدی کاهش تستوسترون را تجربه کردند اما در مقابل گروه دوم شاهد افزایش ترشح این هورمون بودند. همچنین این گروه کاهش چربی دو درصدی هم داشتند که قابل توجه بود.

یک بررسی ۶ هفته‌ای دیگر هم روی تعداد مشابه داوطلبان انجام شد که طی آن به هر داوطلب روزانه  ۶۰۰ میلی‌گرم عصاره شنبلیله داده شد تا تغییرات عملکرد و میل جنسی در آن‌ها بررسی شود. درپایان اکثر شرکت کنندگان متوجه افزایش و بهبود عملکرد جنسی خود شدند. بااین‌حال باید تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود تا به صحت و سقم این ادعا پی ببریم.

ممکن است مصرف شنبلیله به کنترل دیابت و کاهش سطح قند خون کمک کند

مصرف شنبلیله ممکن است به بهبود شرایط متابولیکی همچون دیابت کمک کند. به نظر می‌رسد این گیاه مغذی بتواند روی هر دو نوع دیابت نوع اول و دوم تأثیرگذار باشد. همچنین ممکن است این مسئله به افرادی که دیابت ندارند هم کمک کرده و تحمل عمومی بدن نسبت به کربوهیدرات را بالا ببرد.

در یک مطالعه به افراد مبتلا به دیابت نوع یک روزانه پنجاه گرم پودر تخم شنبلیله داده شد تا همراه با وعده‌های ناهار و شام مصرف کنند. پس از گذشت ده روز شرکت کنندگان مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شد هم سطح قند خون آن‌ها وضعیت بهتری دارد و هم شاهد کاهش سطح کلسترول بد یا همان LDL بودند. در یک مطالعه دیگر افرادی که درگیر این بیماری نبودند هم شنبلیله مصرف کنند. چهارساعت پس از مصرف شنبلیله، قند خون آن‌ها بررسی شده و مشخص شد سطح قند خون کاهش داشته است.

این فواید ممکن است به دلیل تأثیر شنبلیله روی بهبود عملکرد انسولین باشد. بااین‌حال اثرات مشاهده شده در این مطالعات ممکن است هنگام مصرف پودر یا تخم کامل شنبلیله تغییراتی داشته باشد که این مسئله تاحدی به دلیل میزان فیبر بالای موجود در آن است.

دیگر فواید شنبلیله برای سلامتی انسان

همانگونه که پیش‌تر هم اشاره کردیم، برای درمان بیماری‌های مختلف می‌توان از اثرات مثبت شنبلیله بهره برد. بااین‌حال بسیاری از این کاربردها هنوز مورد بررسی‌های دقیق قرار نگرفته است و برای رسیدن به نتایج مهم و تأیید شده، نیازمند انجام مطالعات بیشتری هستیم. اما تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که شنبلیله ممکن است به بهبود این موارد هم کمک کند:

• کنترل اشتها  و کاهش جذب چربی‌ها

تاکنون سه مطالعه مختلف روی کاهش مصرف چربی و اشتها انجام شده است. در یکی از این آزمایش‌ها که به مدت چهارده روز انجام شد، شرکت کنندگان موفق شدند با مصرف شنبلیله میزان جذب چربی بدن خود را تا ۱۷% کاهش دهند.

• تأثیر روی سطح کلسترول

برخی از شواهد نشان دهنده این است که مصرف شنبلیله می‌تواند سطح کلسترول و تری گلیسرید خون را کاهش دهد.

• تأثیر روی سوزش سر دل

یک مطالعه آزمایش دو هفته‌ای که روی افراد مبتلا به وضعیت سوزش سر دل انجام شد، نشان داد شنبلیله می‌تواند علائم آن‌ها را بهبود بدهد. درواقع اثرات این گیاه با داروهای متداول ضد اسید برابری می‌کند.

• کاهش التهاب در بدن

شنبلیله دارای اثرات ضدالتهابی است؛ دست کم آزمایش روی موش‌ها این چنین تأثیری را تصدیق کرده است. اما برای رسیدن به پاسخ قطعی در این زمینه، نیازمند انجام آزمایش‌ها انسانی هستیم. به‌علاوه، برخی بررسی‌ها و گزارش‌ها موجود به این مسئله هم اشاره می‌کنند که در طب سنتی از شنبلیله به‌عنوان راهی برای درمان مشکلاتی همچون کولیت، مشکلات پوستی و بیماری‌های دیگر هم استفاده می‌شود.

نحوه استفاده از شنبلیله به چه شکل است؟

شنبلیله یکی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی است که قرن‌ها است در طب سنتی دو کشور هند و چین کاربرد داشته است. اما به جز تأثیرات سلامتی از عصاره شنبلیله در تولید محصولات دیگری هم استفاده می‌شود که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• تهیه انواع صابون
• لوازم آرایشی
• چای و دمنوش‌ها
• گرام ماسالا یا همان ترکیب ادویه‌های هندی
• انواع چاشنی
• انواع مکمل‌ها

همچنین در تهیه بسیاری از مکمل‌های درمانی از شنبلیله استفاده می‌شود، البته چون فرمولاسیون هر مکمل متفاوت است دوز مصرفی آن هم تغییر می‌کند و درنتیجه هیچ دوز واحدی برای مصرف این مکمل‌ها وجود ندارد.

به گزارش ۷۲۴پرس، اکثر تحقیقات مربوطه به افزایش تولید تستوسترون تاحدود پانصد میلی‌گرم عصاره شنبلیله را در برمی‌گیرند، هرچند درمواردی بین هزار الی ۲ هزار میلی‌گرم هم توصیه شده است. همچنین اگر به جای عصاره از دانه کامل استفاده می‌کنید حدود ۲ الی پنج گرم مناسب است که خب، این بسته به نیاز شما تغییر می‌کند.

مکمل‌ها معمولا باید قبل از هر وعده غذایی یا نهایت همراه غذا مصرف شوند. ازآنجایی که مصرف شنبلیله روی میزان قند خون تأثیرگذار است، استفاده از آن با وعده‌های غذایی غنی از کربوهیدرات  توصیه می‌شود. به‌هرحال برای پرهیز از مشکلات ناشی از سوءمصرف بهتر است با پزشک یا متخصص سلامت مشورت کنید تا احتمال خطرات احتمالی را کاهش دهید.

عوارض جانبی مصرف شنبلیله

مصرف شنبلیله برای افراد سالم و عادی نسبتا بی‌خطر است، بااین‌حال مانند اکثر مکمل‌ها ممکن است برخی افراد شاهد عوارض جانبی محدودی همچون اسهال یا سوءهاضمه باشند. برخی حتی ممکن است کاهش اشتها را هم تجربه کنند که این مسئله برای آن دسته از افرادی که دچار اختلال خوردن بوده یا سعی دارند وزن خود را افزایش دهند، کمی مشکل آفرین خواهد بود.

مطلب مرتبط:  از خواص بادرنجبویه چه میدانید؟

باتوجه به تأثیر شنبلیله روی میزان قند خون،  اگر فرد درحال مصرف داروهای تجویزی دیابت یا دیگر مکمل‌های کاهنده قند خون است، بهتر است در مصرف شنبلیله جانب احتیاط را نگه دارد. مطالعات انجام شده روی حیوانات نشان دادند مصرف دوز بالای شنبلیله می‌تواند عوارض جانبی متعددی همچون آسیب DNA، کاهش باروری، مشکلات عصبی و افزایش خطر سقط جنین را به همراه داشته باشد. اگرچه بیشتر این عوارض به صورت رسمی تأیید نشدند، اما دانشمندان نگران استفاده از مکمل‌های شنبلیله هستند. درنتیجه همچنان بهتر است قبل از شروع یک مکمل جدید با پزشک معالج خود مشورت کرده و اطمینان حاصل کنید که از دوز مناسب و بدون خطر استفاده می‌کنید.

سخن پایانی

شنبلیله گیاهی منحصربفرد و مغذی است که جایگاهی خاص در طب سنتی و گیاهی دارد. خواص این گیاه برای وضعیت‌های مختلف سلامتی همچون دیابت یا تولید شیرمادر مورد توجه قرار دارد و به نظر می‌رسید برای کاهش سطح کلسترول و احتمال بروز التهاب هم مصرف آن مفید خواهد بود. بااین‌حال هنوز نیازمند مطالعات بیشتری دراین زمینه هستیم، پس تا رسیدن به جواب‌های کامل و قابل استناد، در مصرف مکمل‌های حاوی شنبلیله جانب احتیاط را نگاه دارید.

درپایان امیدوارم از این مرور و بررسی خواص شنبلیله و تأثیرات آن روی سلامت انسان لذت برده باشید. نظرات و دیدگاه‌های ارزشمند خود را برای بهبود این بخش با ما در ۷۲۴پرس دات کام هم درمیان بگذارید. سپاس