تفاوت حمله عصبی و حمله اضطراب چیست؟

ممکن است تاکنون در مورد حمله پانیک یا عصبی (Panic Attack) و حمله اضطراب (Anxiety Attack) چیزهایی شنیده باشید. وقتی مردم در مورد آنها صحبت می‌کنند، شاید شما هم احساس کرده باشید که این دو نوع حمله کاملا بهم شبیه بوده و حتی یکسان هستند. بااین‌وجود بهتر است بدانید که این دو حمله از جهات گوناگونی با هم تفاوت دارند.

حمله اضطراب به‌عنوان یکی از ویژگی‌های مشترک چندین نوع اختلال روانی گوناگون و رایج شناخته می‌شود. این‌درحالی است که حمله عصبی به صورت ناگهانی رخ داده و اغلب با ترسی شدید همراه است که فرد را در موقعیتی دشوار قرار می‌دهد. این دو حمله همچنین  با چالش‌ها و علائم فیزیکی گوناگونی همراه هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به بالا رفتن ضربان قلب، تنگی نس یا حالت تهوع اشاره کرد.

در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی که از آن با عنوان «DSM-5» هم یاد می‌شود، تنها به حمله پانیک یا عصبی اشاره شده و آن را در  دو دسته‌بندی غیرمنتظره و مورد انتظار دسته‌بندی کرده‌اند. حمله عصبی معمولا به صورت غیرمنتظره و بدون علت مشخص رخ می‌دهد. عوامل استرس‌زای بیرونی مثل انواع فوبیا‌ها می‌تواند عامل شروع این نوع حمله باشند. این نوع حمله می‌تواند برای هر فردی اتفاق بیفتد،  اما اگر وقوع آن محدود نبوده و به دفعات رخ دهند، دراین صورت می‌تواند نشانه وجود یک اختلال عصبی در فرد باشد.

اما علائم حمله اضطراب شامل مواردی همچون احساس نگرانی، پریشانی و ترس باشد. این نوع حمله بیشتر در زمان تجربه کردن یک رویداد استرس‌زا یا یادآوری یک تجربه قدیمی شروع شده و علائم آن به صورت تدریجی آشکار شود. به‌همین خاطر تشخیص آن دشوار بوده و باید علائم و نشانه‌های درک شده را تفسیر کرد. برای درک بهتر باید بدانید فردی ممکن است در مورد تجربه یک حمله اضطرابی صحبت کند و  به علائمی اشاره کند که فرد دیگری هم آن‌ها را تجربه کرده است،  بدون آنکه این نوع حمله را تجربه کرده باشد. یا علائم فرد درگیر حمله اضطراب با علائم فرد دیگری که او هم این حمله را تجربه کرده است، متفاوت باشد.

در مجموع مهم است که بدانیم این دو حمله چه شرایط و ویژگی‌هایی دارند و چگونه می‌توانم آن‌ها را از هم تفکیک کرده  و برای درمان و رفع آن‌ها اقدام کنیم. دراین مجال با ۷۲۴پرس همراه باشید تا به تفضیل به این دو نوع حمله، علائم، فاکتورهای خطر، راه‌های درمان و رفع آن‌ها بپردازیم.

علائم حمله عصبی و حمله اضطراب

حمله عصبی و حمله ناشی از اضطراب ممکن است از جهانی به هم شبیه بوده و در علائم عاطفی و فیزیکی  اشتراک‌های زیادی با هم داشته باشند. فرد ممکن است حتی در یک زمان هر دو حمله را به صورت همزمان تجربه کند. به‌عنوان نمونه ممکن است فرد در حین نگرانی در مورد یک موقعیت بالقوه استرس‌زا مثل سخنرانی در محل کار، اضطراب را تجربه کند و در هنگام انجام این کار این اضطراب به حدی بالا برود که حمله عصبی خود را نشان دهد. 

مطلب مرتبط:  تکنیک های آرام کردن ذهن و افزایش تمرکز هنگام استرس

براین اساس ممکن است خیلی سخت باشد که بدانید فرد دقیقا در حال تجربه کردن کدام یک از حمله‌های فوق است. پس مهم است که موارد زیر را در نظر داشته باشد:

• اضطراب معمولا به چیزی مربوط است که به‌عنوان عامل استرس‎‌زا یا تهدید کننده شناخته می‌شود. اما حمله عصبی همیشه به وسیله‌ی عوامل استرس‌زا نمود پیدا نمی‌کند؛ بلکه گاهی ممکن است حتی به صورت غیرطبیعی رخ دهد.
• حمله اضطراب می‌تواند در اشکال خفیف و جزئی، متوسط یا شدید بروز کند. به‌عنوان مثال هنگام انجام فعالیت‌های روزمره هم ممکن است ناگهان ذهن شما را درگیر خود کند. درمقابله حمله عصبی در بیشتر موارد با علائم شدید و مخرب همراه است.
• در طول حمله  عصبی، پاسخ ناخودآگاه بدن راهی برای مبارزه یا فرار کردن است؛ همچنین علائم فیزیکی این نوع حمله اغلب شدیدتر از علائم حمله اضطراب است
• درحالی که بروز حمله اضطراب روندی تدریجی دارد، حمله عصبی به صورت ناگهانی رخ می‌دهد
• حمله پانیک یا عصبی معمولا باعث ایجاد احساس ترس یا نگرانی  از تکرار این تجربه می‌شود. این نگرانی می‌تواند روی رفتار فرد تأثیر گذاشته و باعث شود از مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که فکر می‌کند ممکن است مجددا در معرض تجربه این حمله قرار بگیرد، اجتناب می‌کند.

علل احتمالی بروز حملات عصبی و اضطرابی چیست؟

حمله عصبی غیرمنتظره  هیچ محرک خارجی مشخصی ندارد؛ بااین‌وجود هر دو نوع حمله فوق می‌تواند با مسائلی مشابه بروز پیدا کند. برخی از محرک‌های رایج می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• شغل پر استرس
• رانندگی
• قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی خاص
• ابتلا به انواع فوبیا همچون آگورافوبیا یا ترس از قرار گرفتن در فضاهای شلوغ و باز، کلاستروفوبیا یا ترس از قرار گرفتن در فضاهای بسته و تنگ و آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع
• یادآوری یا خطرات تجربیات آسیب‌زای گذشته
• ابتلا به بیماری‌های مزمن همچون بیماری قلبی، دیابت، سندرم روده تحریک پذیر و آسم
• دردهای مزمن
• ترک مواد مخدر یا نوشیدنی‌های مضر
• مصرف بیش از اندازه کافئین
• مصرف داروهای خاص یا انواع مکمل‌ها
• ابتلا به مشکلات تیروئید

به‌همین خاطر مهم است که مشخص کنیم  حمله دقیقا برچه اساسی  شکل گرفته است تا از این طریق با تشخیص درست عامل بیماری، نسبت به درمان آن اقدام کنیم.

فاکتورها و عوامل خطر برای بروز حمله عصبی و حمله اضطراب

به گزارش ۷۲۴پرس، اضطراب و حمله عصبی هر دو با عواملی مشابه بروز می‌کنند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تجربه تروما یا حوادث آسیب‌زا، چه در دوران کودکی و چه در دوران بزرگسالی
• تجربه یک رویداد استرس‌زا در زندگی همچون مرگ یکی از اعضای نزدیک خانواده یا طلاق و جدایی
• تجربه استرس و نگرانی‌های مداوم، مسائلی همچون مسئولیت‌های سنگین کاری، درگیری‌های خانوادگی یا مشکلات مالی
• زندگی در کنار فردی مبتلا به بیماری‌های مزمن یا فردی که زندگیش به دلیل ابتلا به بیماری صعب‌العلاج  در معرض خطر قرار دارد
• ابتلا به اختلالات روانی همچون افسردگی
• زندگی در کنار اعضای نزدیک خانواده که از مشکلاتی همچون اختلال عصبی یا اضطراب رنج می‌برند
• فردی که شخصیت مضطرب دارد
• استفاده از مواد مخدر و نوشیدنی‌های مضر

کسانی که اختلال و حمله اضطراب را تجربه می‌کنند همچنین در معرض خطر حمله عصبی هم قرار دارند. بااین‌حال داشتن اضطراب به تنهایی به این معنی نیست که شما حتما با مشکل حمله عصبی هم مواجه خواهید شد.

چگونگی تشخیص حمله‌های اضطراب

در مورد حمله اضطراب، دست پزشکان برای تشخیص درست چندان باز نیست؛ اما آن‌ها می‌توانند با گرفتن شرح حال بیمار این موارد را از هم تشخیص بدهند:

• علائم اضطراب
• اختلالات اضطرابی
• موارد وحشت‌زدگی
• اختلات ترس

برای تشخیص درست پزشک سؤالاتی را از بیمار در مورد علائمی که اغلب با آن‌ها مواجه است پرسیده و برای رد احتمال ابتلای فرد به بیماری‌های با علائم مشابه همچون بیماری‌های قلبی یا مشکلات تیروئید، آزمایش‌ها را انجام می‌دهد. برای تشخصی بهتر پزشک معالج شما می‌تواند انجام این موارد را هم در دستور کار خود قرار دهد:

• معاینه فیزیکی
• آزمایش خون
• آزمایش مربوط به سلامت قلب مثل نوار قلب
• یک ارزیابی روانشناختی یا پر کردن یک پرسشنامه
• بررسی درمان‌های لازم و تجویز دارو

درمان‌های گوناگونی برای رفع مشکل اضطراب و حمله پانیک وجود دارد که در ادامه چند درمان احتمالی را با شما درمیان می‌گذاریم.

مشاوره و روان درمانی برای مبتلایان به حمله عصبی

درمان‌های مختلفی برای رفع اختلالات اضطراب و ترس وجود دارد که اغلب به صورت ترکیبی به کار گرفته می‌شوند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درمان شناختی- رفتاری با  که می‌تواند به فرد در رسیدن به درکی جدید از ماهیت موارد نگران‌کننده کمک کند. یک مشاور خبره می‌تواند به بیمار کمک کند تا استراتژی‌هایی جدید را برای مدیریت محرک‌های اصلی ایجاد کننده این دو نوع حمله، در پیش بگیرد.
• شناخت درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا افکار غیر مفیدی را که زمینه ساز بروز علائم اختلال اضطرابی هستند را  مدیریت کنید. یعنی آن‌ها را از نوع چارچوب بندی کرده و درصورت نیاز با مدیریت درست اثرات آن‌ها را خنثی کنید.
• روش دیگر مواجهه درمانی است، به‌این معنی که فرد به شکلی کنترل شده در همان موقعیت‌های قرار می‌گیرد که عامل اصلی ایجاد حس ترس و اضطراب او هستند. این نوع درمان به فرد کمک می‌کنمد تا یاد بگیرید چطور به شکلی جدید و متفاوت با ترس‌های خود مواجه شده و با آن‌ها مقابله کند.
• تکنیک‌های آرام سازی همچون تمرین‌های تنفسی گوناگون، تصویر سازی، آرامش پیش‌رونده، بیوفیدبک و تمرین‌های اتوژنیک هم کمک‌کننده هستند. در صورت نیاز پزشک شما می‌تواند در مورد برخی از آن‌ها با شما صحبت کند.
• درنهایت پزشک معالج می‌تواند شرکت در جلسات فردی درمانی و همینطور جلسات گروهی  را به متقاضی پیشنهاد دهد؛ ضمن آنکه گاهی ترکیب این در کنار هم کمک کننده هستند.

داروهای متداول برای درمان علائم مرتبط با حمله پانیک و حمله اضطراب

اگر برای رفع مشکلات مربوط با تجربه این نوع حملات به پزشک مراجعه کرده باشید، حتما با یک سری داروهای مرسوم برای رفع این مشکلات آشنایی دارید. داروهایی که در ادامه این مطلب از ۷۲۴پرس دات کام، به مرور آنها خواهیم پرداخت:

• داروهای ضد افسردگی مانند مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین   (SSRIs) و همینطور مهار کننده‌های بازجذب سروتونین نوراپی نفرین  (SNRIs)   و مسدود کننده‌های بتا که می‌‌توانند به مدیریت برخی از علائم فیزیکی همچون بالا رفتن ضرباهنگ ضربان قلب کمک کنند.
• داروهای ضد اضطراب همچون بنزودیازپین‌ها که نوعی داروی آرامش بخش برای سرکوب علائم این نوع اختلالات است.

اما نکته‌ای که باید آن را در نظر گرفت است این است که این نوع داروها هم دارای عوارض جانبی هستند که می‌تواند آزاردهنده باشد. به‌عنوان مثال مصرف طولانی مدت مهارکننده‌های بازجذبی می‌تواند به آرامی یک سری علائم را ایجاد کند. بنزودیپازپین هم فقط برای طول درمان کوتاه استفاده می‌شود چون خطر وابستگی فرد به آن زیاد است.

در اغلب موارد پزشک درمانی ترکیبی را در نظر می‌گیرد؛ همچنین ممکن است در طول پروسه درمان، برنامه درمانی شما بسته به تغییرات و نیازهای موجود تغییر کند که جای نگرانی ندارد.

روش‌های درمان خانگی حملات عصبی

بیش از هرچیز ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که فرد درگیر با این نوع حملات حتما باید با پزشک معالج خود یا دیگر متخصصان سلامت روان مشورت کرده تا متوجه شود که برای پیشگیری و درمان علائم مربوط به حمله عصبی یا حمله اضطراب باید چه کارهایی را انجام دهد. داشتن یک برنامه درمانی مناسب در کنار پایبندی به آن در صورت وقوع حمله می‌تواند به فرد کمک کند تا کنترل بیشتری روی احساسات خود داشته و اختیارش را از دست ندهد.

مطلب مرتبط:  روش‌های رفع استرس و نگرانی در محل کار

اما درمجموع هر زمان احساس کردید با یکی از دو حمله فوق مواجه خواهید شد، بهتر است به این موارد توجه کنید:

• نفس‌های عمیق بکشید. ترس، استرس و نگرانی باعث می‌شود که آهنگ تنفس شما شدت پیدا کند. به‌همین خاطر هرزمان که احساس کردید نفس‌تان تند شده و در حال بند آمدن است، بهتر است به سرعت توجه خود را به دم و بازدم معطوف کنید. حس کنید که وقتی هوا را با بینی به داخل بدن می‌کشید، شکم‌تان پر از هوا شده و حالت گنبدی پیدا می‌کند. حالا بازدم خود را طوری تنظیم کنید که به اندازه چهار شمارش طول بکشد. این کار را به اندازه‌ای تکرار کنید تا حس کنید جریان تنفس‌تان آرام‌تر شده و حس آرامش دارید.
• با چیزی که با آن مواجه شده و درحال تجربه کردنش هستید کنار آمده، آن را بشناسید و بپذیرید. اگر پیش از این سابقه تجربه حمله عصبی یا پانیک و حمله اضطراب را دارید، می‌دانید که این مسئله می‌تواند فوق‌العاده چالش برانگیز باشد. به‌همین خاطر به صورت مرتب به خود یادآوری کنید که این علائم به زودی برطرف شده و حال شما دوباره خوب می‌شود.

• ذهن خود را پرورش داده و  آگاهی را افزایش دهید. روش‌های  مبتنی بر ذهن‌آگاهی می‌تواند به شکلی فزاینده برای درمان مشکلات مرتبط با اختلالات عصبی و اضطراب استفاده شود. ذهن‌آگاهی تکنیکی است که می‌تواند به شما در متمرکز کردن افکارتان روی زمان حال کمک کند. شما می‌توانید به شکلی فعال افکار و احساسات خود را درک کنید، بی‌آنکه واکنش احساسی خاصی نسبت به آن‌ها نشان دهید. به همین خاطر است که تمرینات مربوط به ذهن‌آگاهی از اهمیت خاصی برخوردارند.
• تکنیک‌های تمدد اعصاب را به خوبی فرا بگیرید. این تکنیک‌ها شامل مواردی همچون تکنیک آرام‌سازی از طریق تصویرسازی هدایت شده، آروماتراپی و ریلکس کردن عضلانی است. اگر علائم اضطراب یا حمله پانیک را تجربه می‌کنید، مهم است که سعی کنید کارهایی را انجام دهید که شما را از نظر ذهنی و حتی جسمی به آرامش می‌رسانند. چشمان خود را ببندید و ذهن‌تان را آرام کنید،  حمام کنید یا با تنفس رایحه اسطوخودوس از اثرات آرامش بخش آن برای پشت سر گذاشتن علائم حمله ترس و اضطراب بهره ببرید.

تغییر سبک زندگی هم کمک کننده است

تغییر سبک زندگی هم می‌تواند به طرق مختلف به شما در جلوگیری از تجربه حملات فوق چه حمله ترس و چه اضطراب کمک کند. این تغییرات همچنین می‌تواند در کاهش علائمی که پیش‌تر به آن‌ها اشاره کردیم هم کمک کند. اما این تغییر سبک زندگی باید به چه شکلی باشد تا فرد را از مزایای فوق  بهره‌مند کند؟

• منابع استرس را شناسایی کرده و حضور آن‌ها را در زندگی خود کمرنگ کنید. همچنین مدیریت عوامل استرس‌زا هم کمک‌کننده است.
• مهم است که یاد بگیرید چطور می‌توان افکار مخرب و منفی را شناسایی کرده و از بال و پر گرفتن آن  جلوگیری کنید.
• ورزش و حرکات جسمانی منظم هم مفید است، حتی اگر این تمرینات درحد حرکات معمولی و ساده باشد.
• انجام مدیتیشن و یوگا را فراموش نکنید.
• پیروی از یک رژیم غذایی متعادل  مهم است؛ به آن توجه کافی داشته باشید.
• اگر گروه‌های حمایتی مناسبی می‌شناسید که برای افراد مبتلا به حمله اضطراب یا پانیک تشکیل شده‌اند،  حتما در جلسات آن‌ها شرکت کنید.
• مصرف الکل، کافئین و مصرف مواد مخدر را محدود یا حتی به صورت کامل قطع کنید.
• مصرف غذاهای آماده و فرآوری شده را کنار بگذارید

سخن پایانی

حملات پانیک و حمله اضطراب از نظر چگونگی و وضعیت شبیه به هم نیستند. اگرچه در باور عموم از این دو اصطلاح اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شود، اما حمله پانیک وضعیت متفاوتی دارد. بااین‌حال اضطراب و حمله عصبی از جهاتی علل و عوامل خطر مشابهی دارد،  بااین‌وجود حملات پانیک شدیدتر بوده و اغلب با علائم فیزیکی شدیدتری همراه است که نیاز به توجه بیشتری دارد. 

مطلب مرتبط:  رابطه استرس مزمن با فشار خون و روش درمان آن

درنهایت اگر علائم مرتبط با علائم اضطراب و حمله عصبی به اشکال مختلف روی زندگی روزمره‌ی شما اثر گذاشته است، مشاوره با یک متخصص فعال در این زمینه را فراموش نکنید.

درپایان امیدوارم از این مرور و همراهی با ۷۲۴پرس دات کام لذت برده باشید. آیا شما هم از حملات فوق رنج می‌برید؟ شما چگونه با  این وضعیت مواجه می‌شوید؟ راهکارهای شما برای کنترل حمله عصبی یا اضطراب چیست؟ خوشحال می‌شویم نظرات و تجربیات خود را با ما و دیگر دوستان‌تان درمیان بگذارید.