حیات دوباره کجی نمکزار نهبندان/گام‌هایی برای حفاظت از تالاب

 به گزارش ۷۲۴پرس؛ تالاب کجی نمکزار با هشت هزار هکتار وسعت، در حاشیه جاده ارتباطی بیرجند - زاهدان قرار دارد.

 این لکه آبی زیبا در گذشته یکی از تالاب‌های دائمی ایران بوده و پرندگان مهاجر همچون مرغابی سرسبز، خوتکا، حواصیل و پرندگان آبزی و کنار آبزی در تمامی فصول در این منطقه حضور داشتند؛ اما با گذر زمان و خشکسالی‌های متوالی این تالاب به‌صورت فصلی آبگیری می‌شود.

این تالاب که در ردیف تالاب‌های ملی قرار گرفته، از سرمایه‌های طبیعی استان خراسان جنوبی بوده که اثر زیست‌محیطی داشته و در حوزه گردشگری هم می‌توان از آن استفاده کرد.

وضعیت آبی تالاب کجی

متأسفانه، از چند سال گذشته در برهوت کویر، تالاب کجی نهبندان که مرهمی بر زخم محرومیت مردمان زادگاهش بوده، تشنه و در انتظار مهربانی ابرها است.

به گزارش ۷۲۴پرس و بنا به آمار متولیان، تا اسفندماه سال گذشته و قبل از بارندگی‌های بهاری امسال، تنها ۵ درصد ظرفیت تالاب آب داشته و از آن همه زیبایی، تلی از نمک بر جای نمانده بود.

هرچند به دنبال بارش‌های اخیر ۸۰ درصد تالاب آبگیری شده اما تجربه نشان می‌دهد تا نیمه‌های تابستان، گرمای هوا و طوفان، حیات را تالاب خواهد گرفت.

مسئولان معتقدند در گذشته وجود چاه‌موتورهای اطراف تالاب و برداشت‌های بی‌رویه بر چشمه‌های تالاب اثر منفی گذاشته است. هرچند با پیگیری‌های انجام شده، بسیاری از چاه‌موتورها مدیریت شده، اما باز هم حیات تالاب به مساعدت دامداران و کشاورزان وابسته است.

گام‌هایی برای حفظ تالاب کجی نمکزار نهبندان

رئیس اداره محیط‌زیست نهبندان در گفت‌وگو با ۷۲۴پرس، با اشاره با ویژگی‌های تالاب کجی نمکزار نهبندان، اظهار کرد: «این تالاب دارای برآمدگی‌های خشکی همراه با پوشش گیاهی مناسب برای تخم‌گذاری پرندگان است».

کوهستانی با بیان اینکه وسعت این تالاب نیز ۲۲ هکتار و پهنه آبی آن نیز به پنج هزار هکتار می‌رسد، افزود: «هر ساله مرغابی‌های سرسبز و خوتکا از گونه‌های مهاجری هستند که در این تالاب زیبا دیده می‌شوند».

وی با بیان اینکه تا اسفندماه سال گذشته تنها پنج درصد تالاب کجی نهبندان آب داشته است، افزود: «این تالاب به رودخانه فصلی وصل بوده و از سیلاب‌های این رودخانه‌ها آبگیری می‌شود».

کوهستانی با بیان اینکه مدیریت برداشت آب‌های زیر زمینی شامل چاه موتورهای اطراف تالاب و کشت گیاهان کم آب بر در جوشش چشمه‌های تالاب تأثیر بسیار زیادی دارد، گفت: «با پیگیری‌های انجام شده، این چاه‌موتورها سهمیه‌بندی و مدیریت شده است».

ارائه آموزش‌های مشاغل پایدار در ۶ روستا

رئیس اداره محیط‌زیست نهبندان بیان کرد: «برگزاری کارگاه‌های آموزش پخل بافی در روستاهای نزدیک به تالاب، آموزش پرورش قارچ در این روستاها، نصب دوربین‌های پایش لحظه‌ای تالاب و لایروبی رودخانه از جمله اقدامات حفاظتی برای تالاب کجی نمکزار نهبندان است».

بنا به گفته وی، این آموزش‌ها در راستای سوق‌دادن روستاییان از دامداری به مشاغل پایدار با محیط‌زیست در ۶ روستای اطراف تالاب برگزار شده است.

کوهستانی بیان کرد: «در حال حاضر بسیاری از روستاییان به پرورش دام بسنده کرده‌اند که امید است با برگزاری این کارگاه‌ها و روی‌آوردن روستاییان به مشاغل جایگزین، از تخریب جنگل‌ها جلوگیری شود».

باران، زندگی‌بخش تالاب کجی

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست نهبندان، نیمه‌های اردیبهشت‌ماه در جمع رسانه‌ها بیان کرد: «بر اثر بارندگی‌های اخیر و جاری‌شدن رودخانه‌ها، تالاب کجی نمکزار نهبندان ۸۰ درصد آبگیری شد».

وی اظهار کرد: «پناهگاه حیات‌وحش تالاب کجی نمکزار با ۲۲ هزار هکتار شامل تالاب و محدوده جنگلی است که در ۷۵ کیلومتری شهر نهبندان و در حاشیه جاده ارتباطی بیرجند - زاهدان قرار دارد».

بنا به گفته کوهستانی، گز و تاغ از گیاهان این تالاب بوده و زاغ بور، هوبره، عقاب طلایی، پرستو، کبک و کلاغ سیاه نیز از پرندگان بومی و روباه، خرگوش، پامسواکی کوچک و موش خانگی هم از پستانداران موجود در تالاب کجی نمکزار شهرستان نهبندان محسوب می‌شوند.

اجرای طرح جامع تالاب کجی نهبندان

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان جنوبی هم ۲۰ اردیبهشت‌ماه در جریان بازدید از تالاب کجی نهبندان، با بیان اینکه تالاب کجی نمکزار یک سرمایه ملی در استان خراسان جنوبی و شهرستان نهبندان است، گفت: «تالاب کجی نمکزار یک موهبت الهی بوده و ما وظیفه داریم با برنامه‌ریزی دقیق این تالاب را همچنان زنده نگه داریم».

علیرضا عباس‌زاده با بیان اینکه در سال ۱۴۰۰، با حضور همه مراجع قانونی، کارگروه استانی ستاد احیا و مدیریت تالاب کجی نمکزار برگزار شد، گفت: «طرح جامع تالاب با تأکید بر توانمندسازی جوامع محلی، استفاده از ظرفیت‌های طبیعی تالاب و توسعه گردشگری در این منطقه پایه‌ریزی شده است».

 بنا به گفته وی، در بخش کشاورزی و در طرح جامع تالاب، موضوعات اصلاح الگوی کشت اراضی تحت‌تأثیر تالاب، راه دسترسی به تالاب، سازه‌های آبخیزداری و طرح‌های منابع طبیعی، بهره‌برداری مردم، پیش‌بینی لازم برای آب منطقه‌ای و کنترل آب‌های زیرزمینی دیده شده است.

عباس‌زاده تأکید کرد: «همه مدیران باید برای حفظ، ارتقا و بهره‌برداری از تالاب کجی نهبندان وحدت داشته باشند تا شاهد رونق و شکوفایی و استفاده تالاب در بخش‌های مختلف باشیم».