یکی از دغدغه‌های میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی و شهرستان فردوس، حفظ میراث طبیعی بجا مانده و مرتبط با قنات جهانی بلده است که بی‌شک درختان کهنسال موجود در مسیر طولانی شاهجوی بلده، بزرگ‌ترین سرمایه‌ای است که باید حفظ شود و حراست از آن تبدیل به یک دغدغه عمومی شده است.
به گزارش ۷۲۴پرس، با وضعیت کنونی، وقتی درختی بر خاک می‌افتد یا کمر درختی را می‌شکنند، طولی نمی‌کشد که جای خالی‌اش را دست‌سازه‌های مدرن می‌گیرند و چند صباحی نمی‌گذرد که دیگر یادی از آن درخت‌ها نمی‌ماند؛ اما گاهی نیز بی‌رحمی‌های روزگار درختان را به آفت و بیماری مبتلا می‌کند و آن‌ها نیز مانند انسان نیازمند توجه و پرستاری هستند.
به همین دلیل باتوجه‌به اتفاقات اخیر دررابطه‌با هرس درختان مسیر شاهجوی بلده در باغستان که اعتراضات مردمی زیادی را در پی داشته است، سعی کرده‌ایم تا با ورود به موضوع در پیگیری از مسئولین مربوطه گزارشی مبنی‌بر هرآنچه اتفاق افتاده است تهیه کنیم.
حفظ میراث طبیعی، نیازمند بسیج همگانی
رئیس میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان فردوس، دررابطه‌با هرس سال گذشته تعدادی از درختان مسیر شاهجوی بلده، گفت: «در آخرین نشست با جناب دادستان، تصمیم بر این شد که اگر درختان به هر دلیلی خشک شوند به ماجرا ورود کرده و موضوع در دست پیگیری قرار گیرد».
شبنم‌زاده، در خصوص انجام هرس درختان باغستان که توسط شهرداری در حال انجام است، بیان کرد: «ما در محدوده وظایف خود از مرکز استان درخواست کرده‌ایم تا یک تیم کارشناس موضوع را بررسی کنند و ما صرفاً به دلیل ثبت جهانی قنات بلده و ثبت ملی درختان مسیر شاهجوی بلده، ناظر بر ماجرا هستیم».
وی، با بیان اینکه در این فصل سال تنها اجازه هرس درختان بید صادر شده است، افزود: «درمورد وضعیت کنونی درختان شاهجوی بلده به‌خصوص درختان چنار باید بگویم که از آن‌ها به‌صورت اصولی نگهداری نشده و در معرض آفات زیادی قرار گرفته‌اند و هم اکنون درگیر بیماری‌های زیادی هستند».
شبنم‌زاده، با اشاره به امکان انتقال آفات از باغات هم‌جوار به درختان مسیر شاهجوی بلده، گفت: «نگهداری اصولی این میراث طبیعی و ملی، نیازمند تشکیل یک بسیج همگانی است و کمک خود مردم بومی منطقه بسیار حائز اهمیت است».
رئیس میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان فردوس، با تأکید بر نقش پررنگ مردم در حفظ میراث طبیعی، بیان کرد: «اقدام شهرداری در اجرای طرح هادی با درنظرگرفتن حفظ درختان جای تقدیر دارد، اما مردم باید بدانند حفظ میراث طبیعی نیازمند همکاری همگانی است».
لزوم حضور کارشناس هرس در اصلاح درختان مسیر شاهجوی بلده
مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی شهر تون و قنات جهانی بلده، در خصوص درختان مسیر شاهجوی بلده، گفت: «بیش از ۲۳۸۰ اصله درخت با قدمتی بین ۸۰ تا ۲۰۰ سال در مسیر شاهجوی بلده، ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۴ به شماره ۲۴۸ ثبت ملی شده‌اند».
کرم‌پور، با اشاره به هرس درختان باغستان، بیان کرد: «کارشناسی که از طرف میراث‌فرهنگی همراه پروژه است در حوزه مرمت تخصص دارد و درخواست ما حضور یک تیم کارشناس هرس است؛ در حال حاضر شهرداری باغستان با کمک خبرگان محلی کار را انجام می‌دهند».
وی، بر حفظ حیات این میراث طبیعی تأکید کرد و افزود: «نگهداری از این ارزش‌های ملی، علاوه بر حمایت افراد بومی منطقه، نیازمند حمایت‌های قانونی، حقوقی و برنامه‌ریزی‌های مدون است؛ چراکه عوامل زیادی ازجمله آفات، خشک‌سالی، استفاده تفرج‌گاهی و عملیات‌هایی نظیر آسفالت معابر متوجه میراث طبیعی است».
سامانه جامع درختان تاریخی مسیر شاهجوی بلده، ابزاری برای نگهداری درختان
کارشناس مرمت و احیای بناهای تاریخی میراث‌فرهنگی شهرستان فردوس نیز در گفتگو با خبرنگار ۷۲۴پرس، در خصوص هرس درختان باغستان، گفت: «ما تنها در حوزه ارزش درختان مسیر شاهجوی بلده و دانش بومی کاشت و نگهداری درخت می‌توانیم نظارت کنیم و تخصصی در حیطه هرس نداریم و این موضوع نیازمند وجود یک تیم کارشناسی هرس است».
مختارنیا، بر اهمیت وجود این درختان تأکید کرد و افزود: «این درختان که به ثبت ملی رسیده‌اند، علاوه بر نفع زیستی که برای مردم منطقه دارند، به‌عنوان یک بادشکن و جلوگیر از تبخیر بادی و تابشی آب در شاهجوی بلده عمل می‌کنند و طی فرایند هرس اصولی می‌تواند در ساخت ادوات کشاورزی کاربرد داشته باشد».
وی، با اشاره به طراحی سامانه جامع درختان تاریخی و کهنسال مسیر شاهجوی بلده توسط تیم کارشناسی در سال ۹۷، اظهار داشت: «در این سامانه محل قرارگیری هر درخت، عکس وضعیت اولیه، جنس گونه، سن درخت و... تعیین شده و یک ابزار کاربردی در حفظ حیات درختان است که درخواست داریم شهرداری باغستان علیا، اسلامیه و دهیاری باغستان سفلی آن را موردتوجه قرار دهند».
اهتمام شهرداری باغستان، در حفظ میراث طبیعی
شهردار باغستان، با اشاره به اجرای فاز ۳ آسفالت خیابان اصلی شهر به طول ۶۰۰ متر و لزوم حفظ میراث طبیعی در مسیر کار و شاهجوی بلده، گفت: «اگر قرار بود این عملیات بر اساس طرح هادی اجرا شود، ۳۰ تا ۳۵ اصله درخت قطع می‌شد، اما در جلسه‌ای با شورا تصمیم گرفتیم پروژه به صورتی طراحی گردد که هیچ درختی در مسیر قطع نشود».
پورعیدی، با بیان اینکه کارشناس فضای سبز ارتباطی به موضوع هرس درختانی که ثبت ملی شده‌اند ندارد، افزود: «در حال حاضر از خبرگان کار هرس که بومی منطقه هستند، بر روند اصلاح درختان نظارت دارند؛ شاخه‌هایی از درختان مسیر اجرای طرح هادی به دلیل اینکه مانعی برای حضور ماشین‌آلات بوده‌اند نیز اصلاح شده است».
وی، با اشاره به اهمیت وجود فضای سبز، بیان کرد: «در نظر داریم بالغ بر ۷۰ تا ۸۰ اصله نهال مثمر در بلوار شهر و ۳۰۰ تا ۴۰۰ اصله درخت بید در مسیر شاهجوی بلده کاشته شود و در راستای نگهداری درختان ازجمله محلول‌پاشی و... همکاری لازم با میراث‌فرهنگی را انجام می‌دهیم».
پورعیدی، بر سبزشدن و رشد مجدد شاخه و برگ درختان هرس شده اشاره کرد و افزود: «ما هرگز در پی ایجاد خسارت به میراث طبیعی نیستیم و شما به‌عنوان یک خبرنگار در حال حاضر چهره‌ای که الان از هرس می‌بینید را ثبت کنید و در فصل بهار سال آینده نیز مجدد به درختان رجوع کرده و شاهد جوانه‌زدن و سبزشدن آن‌ها باشید».
اهمیت حفظ تونل سبز باغستان به‌عنوان یک جاذبه گردشگری
یکی از افراد ساکن در باغستان و واقف بر ماجرای قنات بلده و کاشت درختان مسیر شاهجوی بلده، دراین‌رابطه گفت: «تاریخچه قنات بلده به زمان ساسانیان بر می‌گردد؛ اما شکل امروزی آن در زمان سکونت موقتی شاه‌عباس صفوی در فردوس در جریان سفر وی از اصفهان به مشهد رقم خورده است».
محمود قرائی در گفتگو با ۷۲۴پرس، با بیان اینکه درختان شاهجوی بلده در مسیر خیابان سرتخت از آسیاب خشکان تا آسیاب قرائی (حاجی خان) به دست پدربزرگ وی کاشته شده است، افزود: «در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۱۰ پدربزرگ بنده حدود ۶ کیلومتر از مسیر قنات بلده که بین کوه بود را تراشیده و درخت‌کاری کرده که برای مردم برکات زیادی را به دنبال داشته است».
قرائی، ادامه داد: «همچنین مابقی درخت‌کاری مسیر شاهجوی بلده پس از هدایت آب قنات به داخل باغستان تا شهیدآباد و آسیاب میرزا در باغستان سفلی و از آنجا تا اسلامیه که در آن زمان متشکل از دو محله بهشت‌آباد و مقصودآباد بوده به دست افراد دیگر انجام شده و درختان جلوی باغ هر ملک متعلق به صاحب آن بوده است».
وی، افزود: «در چندین سال قبل بخشی از مسیر شاهجوی بلده در عملی غیرکارشناسی سنگی و سیمانی شد و بخش قابل‌توجهی از درختان از بین رفت تا اینکه میراث‌فرهنگی به وجود آمد و به‌واسطه ثبت جهانی قنات بلده و ثبت ملی درختان، از ادامه این اقدام جلوگیری کرد».
قرائی، با تأکید بر لزوم حفظ تونل سبز باغستان به‌عنوان یک جاذبه گردشگری، گفت: «هرس غیراصولی باعث ازبین‌رفتن منافذ تنفسی و خشک‌شدن درخت می‌شود و درختی مانند بید در پیری درون تنه‌اش خالی شده و با کوچک‌ترین تندبادها سقوط می‌کند که باید مدنظر قرار گیرد؛ همچنین آفاتی که در سال‌های اخیر درختان را بیمار و ضعیف کرده نیز باید مدیریت شوند».
لزوم توجه شهرداری به نگهداری درست درختان پس از انجام هرس
خبره بومی و مشاور هرس درختان باغستان، با اشاره به افزایش آفات بین درختان، گفت: «یک نوع کرم وجود دارد که دورتادور درختان را می‌خورد و آوندهای آبکش درخت را قطع می‌کند و باعث متخلخل شدن آن می‌شود که ممکن است در معرض تندبادها سقوط کند و عملاً بعد قطع آوندهای آبکشی، درخت خشک می‌شود».
حبیب طلائی، با بیان اینکه قریب به ۴۰ سال است در حوزه هرس درختان کار می‌کند، افزود: «هرس سنگین درختان فقط یک بخش ماجرا است و موضوع مهم آن است که شهرداری در ادامه نگهداری از آن‌ها، اقدامات لازم اعم از اصلاح مجدد جوانه‌های اضافی درخت در نیمه اردیبهشت‌ماه اهتمام ورزد».
طلائی، با بیان اینکه در هرس درختان باید تمام جوانب از نظر کارشناسی و ظاهر فضای سبز تا موارد زیرساختی مانند سیم‌کشی‌های برق در نظر گرفته شود، بیان کرد: «یکی دیگر از مواردی که باید موردتوجه قرار گیرد کاشت به‌موقع شاخه‌های هرس شده درختان است تا به عمل آید».
وی، افزود: «جدای از آسفالت جاده‌ها، سنگ و سیمان‌کاری‌ها در معابر نیز تهدیدی جدی برای درختان محسوب می‌شود؛ چراکه مانع تنفس ریشه‌ای و تغذیه‌رسانی درست شده و درخت از بین می‌رود که باید موردتوجه قرار گیرد».
اعلام آمادگی میراث‌فرهنگی در تعلیم‌وتربیت متخصص هرس درختان ملی
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی، در خصوص هرس درختان مسیر شاهجوی بلده، بیان کرد: «به‌تناسب قدمت درختان این مسیر انجام هرس لازم بوده؛ اما از نظر ما هرس قبلی درختان تنه‌بری بوده و مراتب به مراجع قضائی ارجاع داده شده است؛ امیدواریم در ادامه کار توجه بیشتری صورت گیرد و اقدامات لازم جهت رشد و جلوگیری از خشک‌شدن درختان انجام شود».
شاهوردی، با بیان اینکه اداره کل میراث‌فرهنگی خراسان جنوبی، در حفظ آثار ثبت ملی به‌طورجدی پای‌کار است، افزود: «در خصوص هر اثر ثبت ملی، قوانین میراثی تابع قوانین وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان حاکم است».
وی، با اشاره به آمادگی در همکاری با دستگاه‌های اجرایی مربوطه اعم از شهرداری‌ها جهت حفظ آثار طبیعی و ملی، گفت: «اداره کل میراث‌فرهنگی در جهت تعلیم و آموزش تخصصی رسیدگی به میراث طبیعی و انجام هرس اصولی به کارشناسان فضای سبز یا متخصصین حوزه پیمانکاری اعلام آمادگی کرده است».
آنچه در پایان این گزارش محرز است، حفظ درختان مسیر شاهجوی قنات جهانی بلده از نظر طبیعی و زیستی حائز اهمیت بوده و انجام اصولی هرس این میراث ملی در کنار رسیدگی درست برای جلوگیری از خشک‌شدن و رشد مجدد و بهتر درختان، می‌تواند به نگهداری آن‌ها کمک کند و انتظار داریم اکنون که هرس درختان موقتاً متوقف شده، مسئولین مربوطه و دستگاه‌های اجرایی اعم از میراث‌فرهنگی و شهرداری‌ها با تشکیل جلسات و برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی و تخصصی، با برنامه‌ریزی‌های ساماندهی شده و استفاده از ظرفیت متخصصین امر، در حفظ میراث طبیعی دیار باغستان که طبیعت بکر آن و دوام شاهجوی قنات جهانی بلده بسته به وجود سرسبز و زیبای این درختان است کوشا باشند.
انیمه
#سریال خاندان اژدها
#آشپزی
#خراسان جنوبی