شهر فردوس یا تون، از شهرهای بسیار کهن خراسان بزرگ بوده و بقایای شهر قدیم یا کهن با مساحت تقریبی ۱۷ هکتار در حاشیهٔ جنوبی غربی شهر فعلی فردوس قرار دارد و میزبان قدیمی‌ترین بنای مذهبی پس از اسلام در خراسان جنوبی است.

بررسی‌های باستانی حکایت از آن دارد که این ناحیه در پیش از تاریخ همچون نواحی دیگر خراسان، زیستگاه اقوام باستانی بوده و رونق آن تا پیش از اسلام به خصوص در عصر تاریخی مشهود است.

به گزارش ۷۲۴پرس، شهرستان فردوس، در شمال غرب خراسان جنوبی و در فاصله ۱۱۷ کیلومتری بیرجند قرار دارد که از شمال با شهر بجستان، از جنوب با شهر آیسک، از شرق با شهر اسلامیه و از غرب با شهر بشرویه همسایه است.

تون یا همان فردوس، از همان اوایل اسلام از شهرهای مهم منطقه بوده و جایگاه اقتصادی و اجتماعی خاصی داشته است که در زلزله سال ۱۳۴۷ هجری شمسی به شدت ویران گردید و جز تعدادی آثار تاریخی از آن باقی نماند و «مسجد کوشک» یکی از بناهایی است که با وجود تحمل آسیب‌های فراوان همچنان استوار باقی‌مانده است.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان فردوس، در خصوص معرفی مسجد کوشک، بیان کرد: «مسجد کوشک، قدیمی‌ترین بنای مذهبی پس از اسلام در خراسان جنوبی است که متعلق به سده‌های نخست اسلام بوده و قدمت آن به حدود ۱۰۰۰ سال گذشته می‌رسد؛ این مجموعه شامل یک مسجد، حمام، حوض انبار و آب‌انبار است که در ابتدای دروازه قائن شهر تون جای داشته است».

کاظم شبنم‌زاده، با اشاره به وجود دو شبستان تابستانی و زمستانی در این مسجد، افزود: «در شبستان زمستانی محرابی قرار دارد که بر پیشانی آن کتیبه‌ای متعلق به سال ۵۵۴ هجری قمری درج شده و در عملیات خاک‌برداری شبستان ستون‌هایی از لایه‌های گچی نیز نمایان شده که متعلق به سازه مسجد در قرون اولیه اسلام است؛ شبستان تابستانی نیز متعلق به دوران صفویه است».

شبنم‌زاده، با بیان اینکه مسجد کوشک به شماره ۱۱۹۹۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، اظهار داشت: «بر اساس شواهد معماری موجود و یافته‌های باستان‌شناسی و باتوجه‌به شکل مسجد، تاریخ بنای آن به سده‌های نخست اسلام برمی‌گردد و جز معدود مساجد قرون اولیه معماری اسلامی ایران است».