تیغ خشکسالی روی شاهرگ خراسان جنوبی

به گزارش خبرنگار ۷۲۴پرس و بر اساس ارزیابی‌های جهانی ایران تا سال ۲۰۴۰ جزو ۱۹ کشور خشک و بیابانی جهان خواهد شد؛ البته پیشگیری از تحقق آن به شرط به‌کارگیری راهبردهای کارشناسی دقیق شدنی است. اقلیم خشک و نیمه‌خشک بیابانی ایران در کنار چالش‌های گرد و غبار، آلایندگی صنعتی، فرسایش خاک و سیل، زندگی و امنیت زیستی، حیاتی و غذایی را به مخاطره انداخته است.

بیش از ۹۹ درصد از مساحت استان درگیر با خسکسالی است

آمارها نشان می دهد، خراسان جنوبی طی ۲۰ سال گذشته روند افول آبی در دشت‌های خود را تجربه می کند، هر سال از میزان بارندگی‌ها کاسته شده تا جایی که امروز از ۳۵ دشت استان ۱۸ دشت ممنوعه و ۸ دشت ممنوعه-بحرانی لقب گرفته‌اند. نفوذ بحران خشکسالی در دشت‌های استان باعث شده دشت سرایان به طاعون خاموش فرونشت مبتلا شود.

اسناد بحران

مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در گزارش ۱۹۴ خود درباره شرایط خراسان جنوبی چنین اعلام کرده است:

«از ابتدای سال آبی جاری تا تاریخ ۲۳ فروردین ۱۴۰۲ در استان ۷۵٫۲ میلی‌متر بارندگی داشته‌ایم که در مقایسه با سایر استان‌های کشور بعد از سیستان و بلوچستان با ۳۹٫۷ میلی‌متر، سمنان با ۴۸٫۴ میلی‌متر، و کرمان با ۷۱٫۵ میلی‌متر بارندگی در جایگاه چهارم بحران خشکسالی قرار گرفته‌ایم. اما وقتی شرایط بلندمدت را مقایسه می‌کنیم کمی این جایگاه‌ها تغییر می‌کند؛ چراکه بارش بلندمدت خراسان جنوبی ۹۵٫۵ میلی‌متر، سیستان و بلوچستان ۷۸٫۳ میلی‌متر، سمنان ۸۰٫۳ و کرمان ۱۱۶٫۷ میلی‌متر؛ بنابراین در مقایسه‌ی بارندگی بلندمدت، خراسان جنوبی در جایگاه سوم بحران خشکسالی قرار می‌گیرد».

مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی با ارائه‌ی آمار بارندگی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت به شرایط بسیار نگران‌کننده‌تری اشاره دارد.

علیرضا خندان رو با اشاره به جدول‌های مقایسه‌ای بارندگی های می‌گوید: «در حال حاضر با کاهش ۲۰ درصدی بارندگی‌ها مواجه هستیم. براساس نقشه‌های تحلیل هواشناسی، هم‌اکنون ۹۹٫۴ درصد از مساحت استان متاثر از خشکسالی است و فقط در ۰٫۶  درصد از مساحت استان شرایط نرمال داریم».

وی می‌افزاید: «از  ۹۹٫۴ درصد مساحت استان که درگیر خشکسالی است، ۱٫۵ درصد خشکسالی خفیف، ۲۷ درصد خشکسالی متوسط و ۷۱ درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی شدید است».

طبس، صدرنشین بحران خشکسالی استان

به گفته‌ی خندان رو همه‌ی شهرهای استان درگیر پدیده خشکسالی هستند، اما سخت‌ترین شرایط را در شهر طبس داریم. بعد از آن به ترتیب خوسف و بیرجند در جایگاه‌های دوم و سوم شرایط بحران خشکسالی قرار دارند.

بهاری تشنه

به گزارش ۷۲۴پرس، براساس آمارهای مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در نمودار اختلاف مجموع بارش کشور و استان‌ها با بلند مدت از ابتدای فصل جاری تا ۲۳ فروردین ماه میزان بارندگی برای خراسان جنوبی منفی ۱٫۸ بوده است که در مقایسه با دیگر استان‌ها، خراسان جنوبی و آذربایجان شرقی با منفی ۰٫۹ جزو کم‌باران ترین استان‌های کشور در فصل بهار هستند.

روند پیش رو باعث شد، وزارت نیرو ممنوعیت توسعه‌ی بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی حلوان-رباط خان در شهرستان طبس، محدوده‌ی مطالعاتی بندان شهرستان نهبندان و محدوده‌ی مطالعاتی گزیک-آواز در شهرستان درمیان را برای پنج سال دیگر تمدید کند.  

دامداران و کشاورزان خراسان جنوبی امروز در کشاکش با معضلات خشکسالی و کم‌آبی با بحران‌های دیگری نیز مواجه شده‌اند؛ از جمله اینکه متوسط افت سطح آب زیرزمینی از ۲۱ به ۲۵ سانتی‌متر افزایش یافته، بنابراین میزان تولیدات کشاورزی تا حد زیادی متأثر از این موضوع شده است. شرایط خشکسالی، مقاومت گیاهان و جانواران را نیز تحت‌تاثیر قرار داده و در ادامه موجب  کاهش زاد و ولد حیوانات حیات وحش، افزایش سقط جنین در بین دام‌ها و... شده و این‌ها تنها بخش کوچکی از طاعون خشکسالی است.

با این وجود کارشناسان معتقدند با تکیه بر دانش بارورسازی ابرها و توجه ویژه به علم آبخیزداری می توان از پیشروی بحران جلوگیری کرد. امروزه در کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس شاهد تغییراتی در سیاست گذاری‌ها برای کنترل و نگهداری بهینه آب هستیم که این سؤال را به ذهن متبادر می کند:

آیا اندیشمندی ایرانیان در تولید و بهره وری از آب نسبت به آنها کمتر است؟!