حدود ۲۰ سال از درخواست برای اتصال خراسان جنوبی به شبکه ریلی کشور می‌گذرد؛ طی این سال‌ها برای این که پروژه راه آهن این استان به ایستگاه شروع عملیات اجرایی برسد پیگیری‌های بسیاری انجام شد و اکنون که از سال ۹۸ عملیات اجرایی آن آغاز شده نیازمند منابع مالی کلانی است؛ منابع عظیمی که برای تامین آن سه گزینه پیش روی این ابرپروژه ملی قرار دارد.
نقطه شروع
اگر بخواهیم به نقطه آغازین طرح موضوع اتصال خراسان‌جنوبی به شبکه ریلی کشور باز گردیم باید پی خبرهای آن را از رسانه‌ها در دهه ۸۰ بگیریم.
بنا به گفته مسئولان و متولیان سابق در خراسان‌جنوبی، اولین بار نهم آذر سال ۸۰ مجمع نمایندگان استان خراسان (قبل از تقسیم) و سیستان وبلوچستان احداث این راه آهن را از رئیس‌جمهور وقت تقاضا کردند که این درخواست برای بررسی به وزارت راه و ترابری وقت و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارجاع شد.
مهرماه سال ۸۵ مدیرکل وقت راه و ترابری خراسان‌جنوبی گفت:
مطالعات مقدماتی ساخت پروژه راه‌آهن در خراسان جنوبی و اتصال آن به راه‌آهن سراسری از سوی کارشناسان وزارت پایان یافته است.
به گفته وی بر اساس مطالعات و بررسی‌های کارشناسان، مسیر راه‌آهن از فیض‌آباد - گناباد - قاین - بیرجند - نهبندان - زاهدان است.
حجت‌الاسلام «موسی‌قربانی» نماینده وقت مردم قاینات در مجلس شورای اسلامی هم ۴ آبان ۸۵ در گفت وگو با رسانه های خراسان‌جنوبی اعلام کرد:
با اتمام مطالعات مقدماتی راه‌آهن «چابهار - مشهد» در شرق کشور، عبور این خط از مسیر بیرجند - قاین - گناباد و کالشور به تصویب رسید.
با تقسیم استان خراسان و تأسیس خراسان‌جنوبی این موضوع نیز در ردیف تقاضاهای مردم از مسئولان کشور قرار گرفت و در سال ۱۳۸۷ مجمع نمایندگان استان های خراسان رضوی و جنوبی و سیستان‌وبلوچستان طی نامه ای از رئیس جمهور وقت خواستند در زمینه راه آهن، دستور برای اقدام را صادر کند.
مطلب مرتبط: آثار زیان‌بار ضعف زیرساخت حمل و نقل بر صنعت نوپای گردشگری خراسان جنوبی
همان ابتدای شکل‌گیری استان تازه تاسیس خراسان‌جنوبی بود که برای اولین بار معاون عمرانی استاندار وقت (برکچی) از پیگیری‌ها برای مطالعه یکی از زیرساخت‌های لازم و ضروری حمل‌و‌نقل در استان خبر داد.
دو سال بعد هم مطالعات این ابر پروژه زیرساختی عمرانی توسط کارشناسان وزارت راه و ترابری پایان یافت و آن‌ها مسیر خط ریلی از فیض آباد، گناباد، قاین، فردوس، بیرجند، نهبندان و زاهدان را مشخص و نهایی کردند.
آغاز عملیات اجرایی قطعه ۱۶ یونسی در سال ۹۸
بعد از کش و قوس های بسیار بالاخره عملیات اجرایی قطعه ۱۶ این پروژه که به آرزوی دیرینه خراسان جنوبی مبدل شده بود به سمت یونسی در محدوده خراسان جنوبی آن هم به طول ۳۲ کیلومتر اواسط سال ۹۸ آغاز شد.
سپس با دریافت دو مصوبه هیئت وزیران طی مدت سه ماه که منجر به اختصاص فاینانس داخلی برای اتصال بیرجند به شبکه راه‌آهن سراسری (ایستگاه یونسی) و ۷۰۰ میلیون یورو از محل فاینانس خارجی به منظور احداث راه‌آهن زاهدان به بیرجند شد، بر سرعت اجرای پروژه افزود.
همچنین در سفرهای متعدد مقامات کشوری به خراسان جنوبی و مسئولان استانی به تهران به صورت مداوم از تامین اعتبار پروژه ریلی خراسان جنوبی خبر داده شد؛ اما به نظر می‌رسد مهم‌ترین مشکل پیش روی این پروژه بزرگ تخصیص نیافتن اعتبارات لازم است.
موضوع سرعت بخشیدن به روند اجرای پروژه راه آهن بیرجند-یونسی به عنوان مطالبه استان در سفر رئیس‌جمهور به خراسان جنوبی در اوایل تشکیل دولت سیزدهم مطرح شد و طبق دستور آیت الله رئیسی مقرر شد وزارت راه و شهرسازی این موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری کند.
تاکید رئیس جمهور بر تشکیل کنسرسیوم بانکی
پس از این تاکید و دستور رئیس جمهور مبنی بر تشکیل کنسرسیوم ریلی از سوی وزرات راه و شهرسازی و بانک های عامل که جزء مصوبات سومین سفر استانی نیز قرار گرفت، دوره تازه‌ای از تلاش‌ها برای تامین منابع مالی و سرعت دادن به پروژه ریلی آغاز شد.
به اذعان کارشناسان فنی این تزریق اعتبار، عامل مهمی برای تحرک پروژه‌های راکد استان بوده و نویدبخش آغاز دوران جدیدی از جهش در اجرای طرح‌های زیربنایی استان است که به طور قطع منجر به ارتقای شاخص‌های بهره‌مندی به منظور سیاست عدالت محوری و محرومیت زدایی دولت مردمی می‌شود.
نشست آذر سال گذشته وزیر فقید راه و شهرسازی نیز به منظور تعیین تکلیف سهم عاملیت بانکی در پروژه ریلی خراسان جنوبی، اولین اقدامی بود که به منظور تحقق مصوبه سفر رئیس‌جمهور برگزار شد.
سیاستی که وزارت راه و شهرسازی در استان دنبال کرده، این است که در اسرع وقت مرکز استان به راه آهن سراسری وصل شود و به نظر می‌رسد با پیگیری مدیریت عالی استان این جریان در آستانه به ثمر رسیدن است.
پیگیری ها و دیدارها در پایتخت
دیدارهایی که استاندار خراسان جنوبی طی یک سال گذشته با رئیس هیئت عامل صندوق توسعه ملی و مدیران عامل بانک‌های مختلف در تهران داشته منجر به مساعدت این صندوق برای پرداخت تسهیلات به پروژه ریلی استان شده است.
در این دیدارها مقرر شد صندوق توسعه ملی، مساعدت لازم را برای پرداخت ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات، بدون الزام به تامین آورده بانک‌های عامل انجام دهد که این تصمیم مهم، گامی بلند در پیشبرد پروژه راه آهن بیرجند است.
از دیگر مصوبات این است که با نظر مساعد رئیس هیئت‌عامل صندوق توسعه ملی، موضوع تامین ۲۰ درصد سهام مالکانه توسط سرمایه‌گذار به صورت تدریجی (کسر ۲۰ درصد از صورت وضعیت کارکرد سرمایه گذار) در هیئت امنای صندوق توسعه ملی طرح و تصویب شود.
دیداری که استاندار خراسان جنوبی با مدیرعامل بانک رفاه کارگران داشت نیز منجر به افزایش ۲ برابری سهم این بانک در اعتبارات پروژه راه آهن بیرجند-یونسی شد. بنابراین بانک رفاه به عنوان سرگروه کنسرسیوم بانکی نسبت به افزایش سهم عاملیت خود در تامین اعتبارات پروژه راه آهن موافقت کرد و در پی این موافقت، سهم عاملیت این بانک از سقف ۳۰۰ میلیارد تومان به ۶۰۰ میلیارد تومان افزایش می‌یابد. همچنین بانک رفاه پذیرفت، موضوع افزایش سهم عاملیت دیگر بانک های عضو کنسرسیوم را پیگیری کند.
۲۹ دی سال گذشته نیز بانک تجارت با افزایش ۲ برابری سهم خود در تامین اعتبارات پروژه راه آهن خراسان جنوبی موافقت کرد و این استان یک گام دیگر به تشکیل کنسرسیوم بانکی نزدیک تر شد.
افزون براین، هفتم بهمن ۱۴۰۰ هم بانک خاورمیانه با پذیرش عاملیت ۳۰۰ میلیارد تومان در تامین منابع مالی راه آهن از طریق کنسرسیوم موافقت کرد.
اعلام موافقت بانک ایران زمین با پذیرش عاملیت به مبلغ ۱۰۰ میلیارد تومان در ۲۵ اسفند سال ۱۴۰۰، اعلام موافقت بانک تجارت با پذیرش عاملیت به مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان در ۲۶ اسفند ۱۴۰۰، اعلام موافقت بانک ملت با پذیرش عاملیت به مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان در ۱۸ خرداد ا۱۴۰۱ و اعلام موافقت بانک ملی با پذیرش عاملیت به مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان در ۱۱ تیر سال گذشته از دیگر نتایج پیگیری‌های مسئولان برای تامین منابع مالی این پروژه کلان است.
واقعیت این است که استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی در سال‌های گذشته با پیشرفت‌های متفاوت، سهمی از شروع پروژه راه آهن شرق داشتند، اما خراسان جنوبی در گذر این سال‌ها سهمی نگرفته و پروژه پیشرفت مطلوب نداشته است.
وقفه در ایستگاه پرداخت منابع اعتباری خط ریلی
هرچند مسئولان خراسان جنوبی هم در این مدت لحظه‌ای برای تحقق دستور رئیس‌جمهور تعلل نکرده‌اند و همه راه‌ها را برای رسیدن به حصول این مطالبه مردمی با سفر به پایتخت و رایزنی‌ها با مدیران ارشد بانک‌های عامل کنسرسیوم بانکی و دیگر مقامات مرتبط پیموده‌اند اما آن چه سبب شده تا باز وقفه و توقفی در ایستگاه پرداخت منابع اعتباری خط ریلی خراسان جنوبی به وجود آید، موضوع تضامینی ست که دو طرف قرارداد یعنی صندوق توسعه ملی یا همان سازمان برنامه و بودجه کشور و بانک‌ها از یکدیگر درخواست کرده‌اند.
لازم به یادآوری ست با منابع دولتی که هر سال در بودجه به آن اختصاص می‌یابد، نمی‌توان سرانجامی برای ابر پروژه خط ریلی خراسان جنوبی متصور شد؛ ازاین‌رو راه‌های دیگری همچون دریافت تسهیلات از صندوق توسعه ملی پیشنهاد و مصوب شده است.
آن طور که وحید‌داعی مدیرکل راه و شهرسازی خراسان‌جنوبی پایان سال گذشته به رسانه‌ها اعلام کرد:
ابر راه‌آهن چابهار-زاهدان-بیرجند-قاین-یونسی یک کریدور اصلی است که از چابهار تا زاهدان توسط قرارگاه خاتم در حال انجام بوده و به پیشرفت‌های خوبی رسیده است.
وی به دو قطعه زاهدان-نهبندان-بیرجند، و بیرجند-قاین-یونسی اشاره و خاطرنشان کرد:
از بیرجند تا یونسی ۲۷۱ کیلومتر است که ۵۸ کیلومتر از آن خراسان رضوی کار می‌شود و ۳۲ کیلومتر هم از استان ما کار می‌شود که پیمانکار داریم و شامل قطعه ۱۶ است.
فعال بودن ۹۰ کیلومتر از خط ریلی از منابع اعتباری عمرانی
به گزارش خبرنگار ۷۲۴پرس، وحید داعی با اشاره به اینکه در مجموع در ۹۰ کیلومتر از خط ریلی خراسان جنوبی پروژه از محل منابع اعتباری عمرانی فعال است تصریح کرد: «با توجه به اینکه منابع دولت برای این کریدور کفایت نمی‌کند با پیگیری‌های زیادی که انجام گرفت، توانستیم مجوز اخذ تسهیلات از صندوق توسعه ملی را به مبلغ ۴ هزار میلیارد تومان بگیریم که سهم دولت ۱۰ درصد، سهم صندوق ۷۰ درصد و سهم کنسرسیوم ریلی هم ۲۰ درصد بود».
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان‌جنوبی، با بیان این که ۶ شرکت راهسازی با تشکیل کنسرسیوم ریلی و ثبت آن پای کار این کلان پروژه عمرانی و زیربنایی هستند، افزود: «توانستیم موافقت اعضای هیئت امنای صندوق توسعه ملی را برای تسهیلات ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی بگیریم و با توجه به مبلغ بالای تسهیلات مجبور شدیم ۶ بانک را با لیدری بانک رفاه و تشکیل کنسرسیوم بانکی پای کار بیاوریم».
به گفته وی با تک‌تک این بانک‌ها در تهران مذاکره و صورت جلسه شده است.
توقف در آخرین ایستگاه و درخواست تضامین از سوی بانک ها
داعی می‌افزاید: «برای اعتبار صندوق هیچ مشکلی وجود ندارد، اما در گام آخر اتفاقی که افتاد این بود که صندوق توسعه ملی درخواست تضمین از بانک‌ها را داشت و بانک هم اعلام کردند به شرطی این تضمین را می‌دهند که دولت هم تضمین بدهد».
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان‌جنوبی اضافه کرد: «سازمان برنامه و بودجه که محل صدور تضامین است اکنون در این زمینه دچار اختلاف شده و ما به همراه استاندار پیگیری‌های زیادی داشته‌ایم که این مشکل حقوقی برطرف شود».
داعی، با اشاره به این که در توافق نامه اولیه مصوب شده که دولت تضامین را صادر کند، تصریح کرد: «اینجا سازمان برنامه و بودجه زیربار نمی‌رود و باید گفت منظور از دولت در این توافق همان سازمان برنامه و بودجه است».
وی با بیان اینکه مشکل اعتباری راه‌آهن خراسان جنوبی به سمع رئیس‌جمهور رسیده، ولی هنوز اختلاف حقوقی به نتیجه نرسیده است، افزود: «ما همچنان پیگیر هستیم تا بتوانیم سازمان برنامه و بودجه را متقاعد کنیم تا تضمین این تسهیلات را صادر کند».
پیشنهاد مکاتبه با مقام معظم رهبری و سران سه قوه
به گفته وی از طرف دیگر پیشنهاد شد تا مکاتبه‌ای با سران سه قوه انجام که مجوزی از آن طریق صادر شود. همچنین پیشنهاد دیگر مکاتبه با مقام معظم رهبری بود که همه این پیشنهادها در حال بررسی و پیگیری است.
مدیرکل راه و شهرسازی با اشاره به پیگیری‌های استاندار خراسان جنوبی گفت: «رئیس جمهور هم در سفر دوم به خراسان جنوبی اعلام کردند که اگر از محل صندوق توسعه ملی به نتیجه نرسیدیم از محل تهاتر نفتی اعتبار پروژه را در دستور کار قرار خواهیم داد».
داعی تاکید کرد: «ما هم از طریق صندوق توسعه ملی و هم از طریق تهاتر نفتی پیگیر تامین اعتبار پروژه راه‌آهن خواهیم بود».
گزینه سومی که رئیس مجمع نمایندگان اعلام کرد
مدیرکل راه و شهرسازی در آن گفت وگو اعلام کرد که اگر تامین منابع مورد نیاز ابر پروژه خط ریلی خراسان جنوبی از طریق صندوق توسعه ملی به نتیجه نرسید تامین این منابع را از محل تهاتر نفت پیگیری می کنیم؛ اما دکتر مصطفی نخعی، رئیس مجمع نمایندگان خراسان جنوبی به جزء دو گزینه صندوق توسعه ملی و تهاتر نفت گزینه سومی را هم در صورت به نتیجه نرسیدن دو گزینه قبلی اعلام کرد و آن گزینه هم تامین منابع این پروژه زیرساختی و حیاتی از طریق فروش املاک وزارت راه و شهرسازی است.
به گفته وی، مجلس شورای اسلامی برای عملیاتی شدن پروژه راه آهن خراسان جنوبی این مجوز را به دولت داده است که در صورت به نتیجه نرسیدن تسهیلات صندوق توسعه ملی، در قالب تهاتر نفت و فروش املاک وزارت راه و شهرسازی برای تسریع در اجرای پروژه طی سال های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ کمک شود.
حال باید در سال ۱۴۰۲ منتظر نشست دید که رایزنی‌ها و پیگیری‌ها مسئولان و مقامات در خراسان جنوبی و مرکز کشور برای تامین منابع مالی کلان پروژه زیرساختی استان به کجا می‌رسد و از چه راهی منابع مالی آن تامین می‌شود.
شب یلدا
#کریسمس
#آشپزی
#خراسان جنوبی