بیماری قارچ سیاه چیست و چه نشانه‌ها و عوارضی دارد؟

به گزارش ۷۲۴پرس و به نقل از CNN؛ ویروس کرونا کمابیش اکثر نقاط جهان را آلوده کرد، اما برخی نقاط به دلیل پاره‌ای مشکلات همچون کمبود واکسن یا تأمین نکردن واکسن به میزان کافی در زمان مقرر، شاهد اپیدمی شدیدتری بودند که کشور هند یکی از آنها است. اگر به خاطر داشته باشید زمانی این اپیدمی وحشتناک درهند خالق صحنه‌هایی بود که از آن‌ها با عنوان تصاویر آخرالزمانی یاد می‌کردند. روزی که هزاران نفر در گوشه و کنار این کشور پهناور جان خود را از دست می‌دادند.

اما در هند چیزی که در کنار شیوع کووید 19 نگران کننده بود، شیوع بیماری عفونی نادر و کشنده‌ای به اسم قارچ سیاه بود که دوش به دوش کرونا جان انسان‌ها را به خطر می‌انداخت. درواقع پزشکان هندی در اوایل ماه مه سال جاری نسبت به افزایش خطر موکورمایکوزیس هشدار داده و زنگ خطر را به صدا درآورده بودند.

بیشتر قربانیان این بیماری، افراد مبتلا به کرونا ویروس یا کسانی هستند که اخیرا از عوارض کووید 19 جان سالم به در بردند اما سیستم ایمنی بدن‌شان به اندازه‌ای ضعیف شده که میزبانی مناسب برای رشد این قارچ هستند. همچنین افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای همچون مبتلایان به بیماری دیابت، دیگر قشر آسیب پذیر در برابر این بیماری هستند.

مطلب مرتبط: بهترین راهکار پیشگیری از کرونا: تقویت سیستم ایمنی بدن

اما در هند اوضاع ناگهان از حالت عادی خارج شده بود، هزاران مورد قارچ سیاه در گوشه و کنار کشور گزارش شده و صدها نفر در بیمارستان بستری و تعدادی هم جان خود را از دست داده بودند. وضع به اندازه‌ای وخیم بود که دو ایالت هند این بیماری را هم یک همه گیری اعلام کرده و دولت مرکزی شروع به اطلاع رسانی گسترده درمورد این بیماری کرد. اما به واقع ما چه چیزهایی درمورد قارچ سیاه می‌دانیم؟

در ادامه با ۷۲۴پرس (724press.com) همراه باشید تا ببینیم قارچ سیاه چیست، چگونه گسترش یافته و چه عوارض و نشانه‌هایی دارد؟

قارچ سیاه چیست؟

قارچ سیاه ناشی از نوع کپک موجود در محیط‌های مرطوب مثل خاک یا کمپوست است که قادر است به سیستم تنفسی انسان حمله کند. البته خوشبختانه برخلاف کرونا، قارچ سیاه بیماری مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.

چندین نوع قارچ مختلف قادر به ایجاد بیماری هستند، اما به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) این قارچ‌ها برای اکثر مردم بی‌ضرر هستند و تنها افرادی را بیمار می‌کنند که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. این افراد معمولا تحت‌تأثیر قارچ به بیماری عفونی جدی دچار شده و سلامت‌شان در معرض خطر قرار می‌گیرد.

قارچ سیاه معمولا از طریق استنشاق اسپور یا همان گرده قارچ که در هوا آزاد شده، وارد سینوس یا ریه فرد شده و روی آنها اثر منفی می‌گذارند. پوست بدن اگرچه اولین لایه دفاعی بدن است، اما اگر روی سطح پوست بریدگی یا سوختگی وجود داشته باشد هم ممکن است راهی برای نفود قارچ سیاه و شروع بیماری باشد.

علائم بیماری قارچ سیاه

علائم بیماری هم به محل رشد قارچ در بدن وابسته است؛ اما در مجموع می‌تواند شامل مواردی همچون تورم صورت، تب، زخم‌های پویستی و بروز زخم و ضایعه سیاه رنگ در دهان باشد.

از آنجایی که هند اولین مواجه جدی با این ویروس را تجربه کرد بد نیست نگاهی به اطلاعیه منتشر شده توسط وزارت بهداشت هند داشته باشیم که در چهاردهم ماه می اعلام شد:

این بیماری به صورت عفونت پوست در محفظه‌های هوایی واقع در پشت پیشانی، بینی، استخوان گونه، پشت چشم و حتی دندان ظاهر می‌شود (سینوس‌ها) همچنین می‌تواند به چشم سرایت کرده، ریه و حتی مغز را هم درگیر و آلوده کند. این مسئله باعث سیاه شدن یا تغییر رنگ بینی، تاری دید و دوبینی، درد در قفسه سینه، بروز مشکلات تنفسی و سرفه خونی شود.

دکتر همانت تاکر، پزشک مشاور و متخصص قلب و عروق بیمارستان بریچ کندی بمبئی در این مورد می‌گوید:

یکی از راه‌های شیوع موکورمایکوزیس، حمله قارچ به رگ‌های خونی است. این مسئله روی گردش خون در اندام‌ها تأثیر گذاشته و به دنبال آن ما شاهد بروز نکروز یا همان سیاه شدن بافت به دلیل عدم خون‌رسانی و اکسیژن رسانی مناسب هستیم. بنابراین همین مرگ بافت و سیاه شدن آن است که باعث شده نام این بیماری را قارچ سیاه بگذارند»

وی درادامه اشاره کرد خطر دیگر عفونت قارچی این است که از طریق رگ‌های خونی وارد بافت مغز شده و از این طریق باعث از بین رفتن بینایی فرد و همچنین بروز «gaping hole» یا شکاف در صورت فرد آلوده شود. وضعیتی که اگر به درستی کنترل نشده و تحت درمان قرار نگیرد، می‌تواند باعث مرگ و میری ۲۰ الی پنجاه درصدی باشد.

براساس اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، مطالعه انجام شده  روی ۹۲۹ مورد ابتلا به قارچ سیاه از گذشته تاکنون نشان می‌دهد که میزان مرگ و میر کلی قارچ سیاه ۵۴ است که البته به نوع قارچ عامل بیماری و همینطور نقطه درگیر شدن بدن هم بستگی دارد. به عنوان نمونه افرادی که مبتلا به عفونت سینوسی هستند در مقایسه با افرادی که قارچ به ریه آنها حمله کرده است، کمتر در معرض خطر مرگ قرار دارند.

رابطه قارچ سیاه و کووید 19 چیست؟

همانگونه که اشاره شد افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی بیش از بقیه مستعد ابتلا به عفونت قارچ سیاه هستند و درکنار آنها افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای یا مهلک همچون دیابت و سرطان، افرادی که پیوند عضو داشته‌اند و البته افراد مبتلا به کووید 19 هم جزو قشر آسیب پذیر به شمار می‌روند.

اما چرا بیماران مبتلا به کرونا هم در این دسته بندی جای دارند؟ پاسخ ساده است، چون هم خود ویروس کرونا روی سیستم ایمنی بدن آنها تأثیر گذاشته و هم روندهای درمانی برای مهار آن، موجب سرکوب سیستم ایمنی و تضعیف آن می‌شود. بنابراین بدن آنها سیستم قوی برای مقابله با موکورمایکوزیست نداشته و به سادگی درگیر بیماری قارچ سیاه می‌شود.

مطلب مرتبط: نکات کلیدی برای مراقبت شخصی در زمان پاندمی کرونا

اما این همه ماجرا نیست؛ سوی دیگر شیوع این بیماری فضای آلوده است. بیماران مبتلا به کرونا اغلب تحت اکسیژن درمانی قرار دارند و معمولا دستگاه‌هایی برای تأمین رطوبت هوا در بخش‌های ICU بیمارستان‌ها به کار گرفته می‌شود. همین رطوبت هوا هم می‌تواند عامل شیوع قارچ و آلوده کردن افراد باشد. به گفته دکتر تاکر، قارچ‌ از هر فرصتی برای حمله به بدن استفاده یا به عبارت درست‌تر سوءاستفاده می‌کند. چه بدن شما به دلیل ابتلا به بیماری کرونا ضعیف شده باشد یا سطح بالای گلوکز خون آن را دچار مشکل کرده باشد و چه تضعیف بدن ناشی از مصرف آنتی بیوتیک‌ها باشد، فرقی نمی‌کند. قارچ سیاه بالاخره دریچه لازم برای شروع حمله به بدن انسان را پیدا کرده و از آن نهایت بهره را می‌برد.

البته این نکته را هم درنظر داشته باشید که همه بیماران مبتلا به کووید در معرض خطر ابتلا به قارچ سیاه قرار ندارند. چون معمولا این مسئله به ویژه در میان افرادی که از بیماری دیابت رنج نمی‌برند، غیرمعمول است. به عنوان مثال براساس پورتال رسمی بهداشت ملی هند، دیابت در این کشور شیوع نسبتا بالایی دارد و معمولا ۱۲ الی ۱۸ درصد از جمعیت بزرگسال به ویژه در مناطق شهری را درگیر کرده است.

به گفته دکتر تاکر، هند را باید پایتخت دیابت جهان دانست، از طرف دیگر کشور هند به دلیل شرایط اقلیمی از جمله آب و هوای گرمسیری محیط مطلوب برای رشد و تکثیر قارچ است که همین مسائل از جمله دلایل اصلی همه‌گیری قارچ سیاه در این کشور است.

روش درمان قارچ سیاه

براساس اطلاعات ارائه شده از سوی CDC، قارچ سیاه معمولا از طریق تجویز داروهای ضد قارچ که اغلب به صورت وریدی استفاده می‌شوند، قابل درمان است. به گزارش ۷۲۴پرس، متداول‌ترین داروها شامل آمفوتریسین بی (Amphotericin B) است که در هند اغلب از این دارو برای درمان مبتلایان و مقابله با شیوع قارچ سیاه استفاده شد.

ممکن است بیماران تا شش هفته نیاز به مصرف داروهای ضدقارچی داشته باشند، تا به صورت کامل بهبود پیدا کنند. البته روند بهبود به نحوه تشخیص و سرعت اجرای درمان‌های اولیه هم بستگی دارد. همچنین گاهی از جراحی برای برداشتن بافت آلوده استفاده می‌شود و در موارد حادتر گاهی حتی لازم است عضو درگیر قطع شود. به این ترتیب ممکن است گاهی شد بیماری در حدی باشد که منجر به از دست رفتن فک بالا یا تخلیه چشم بیمار شود.

پرواضح است که چنین شیوع گسترده‌ای، نیازمند تأمین داروی کافی است. درهند هم به دنبال شیوع بالای قارچ سیاه، تقاضا برای آمفوتریسین بسیار بالا رفت؛ به طوری که طبق اعلام دولت به جز ۶ شرکت اصلی تولیدکننده این دارو، به پنج شرکت دیگر هم مجوز فعالیت داده شد.

میزان شیوع قارچ سیاه تا چه اندازه است؟

به صورت معمول شیوع این بیماری در سطح جهان بسیار نادر است؛ هرچند به دلیل عدم نظارت کافی روی داده‌های جامع، هنوز نمی‌توان برآوردی قطعی درمورد میزان شیوع آن داشت.

به عنوان مثال در ایالات متحده و براساس نظارت آزمایشگاهی در منطقه خلیج سن فرانسیسکو، مشخص شد که در فاصله سال‌ها ۱۹۹۲ الی ۱۹۹۳ نرخ سالانه شیوع این بیماری ۱.۷ مورد به ازای هر یک میلیون نفر بوده است. البته هند داستان جدایی دارد؛ چون طبق اطلاعات منتشر شده در مجله «Microorganisms» به نظر می‌رسد شیوع این بیماری درهند، هفتاد برابر موارد شیوع آن در سطح جهان است.

مطلب مرتبط: ویروس کرونا و بیماری دیابت؛ هرچیزی که باید بدانید

البته با توجه به صحبت‌های دکتر تاکر، تاحدی می‌توان دلایل این آمار تکان دهنده را درک کرد چراکه شیوع دیابت کنترل نشده درمیان جمعیت عمده دلیل است. به ویژه باتوجه به این نکته که بسیاری از بیماران از دیابت خود اطلاع نداشتند و تنها زمانی که بیماری قارچ سیاه در آنها تشخیص داده شد، به این امر پی بردند. بنابراین عدم معاینه منظم و بررسی سلامت عمومی در میان جمعیت این کشور، به شیوع قارچ سیاه در این حد وسیع، دامن زده است.

به گزارش ۷۲۴پرس دات کام، تأخیر در مراجعه به پزشک و تشخیص به موقع بیماری دیگر چالشی است که باعث شده است بسیاری از بیماران در مرحله پیشرفته عفونت به مرکز درمانی مراجعه کنند که دیگر راه درمان چندانی برای آنها باقی نمانده است. و البته رطوبت را دست کم نگیرید، چون قارچ اگرچه می‌تواند حتی روی نانی که بیرون از یخچال نگهداری می‌شود هم رشد کند؛ اما این رشدونمو در هوای مرطوب راحت‌تر است.

به هرحال این روزها که شاهد شیوع این بیماری، البته نه در حدو اندازه هند در کشورمان هستیم، خوب است که به نکات فوق توجه کرده و با رعایت مسائل بهداشتی و مراجعه به موقع به پزشک از وخیم‌تر شدن وضع بیماری جلوگیری کنیم. همچنین امیدواریم مقامات بهداشتی کشور هرچه سریع‌تر نسبت به تأمین داروی بیماری قارچ سیاه اقدام کنند، تا از بروز فاجعه‌ای مشابه هند در کشور جلوگیری شود.

به پایان این مطلب رسیدیم، امیدوارم مرور این نکات در مورد بیماری قارچ سیاه، نشانه‌ها، عوارض و راه‌های شیوع آن بهره کافی را برده باشید. ۷۲۴پرس دات کام همچنان مشتاق شنیدن نظرات، پیشنهادات و دیدگاه‌ شما عزیزان است.