گفتگوهای بی‌سروصدای ایران و آمریکا برای کاهش تنش‌های هسته‌ای

به گزارش ۷۲۴پرس و به نقل از Nytimes، دولت بایدن به‌منظور ایجاد محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای تهران و آزادی آمریکایی‌های زندانی، مذاکرات مخفیانه‌ای را با ایران آغاز کرده است. به گفته مقامات سه کشور، بخش عمده تلاش‌های تیم بایدن در این مذاکرات کاهش تنش‌ها بین دو کشور و کاهش امکان درگیری و رویارویی نظامی با جمهوری اسلامی است.

به ادعای نیویرک‌تایمز، هدف ایالات متحده، رسیدن به یک توافق غیررسمی و نانوشته است که برخی مقامات ایرانی آن را «آتش‌بس سیاسی» می‌نامند. هدف این توافق، جلوگیری از تشدید بیشتر رابطه خصمانه طولانی‌مدتی است که در پی ایجاد ذخایر اورانیوم بسیار غنی شده نزدیک به درجه تولید بمب، همچنین تأمین لجستیک روسیه به‌وسیله هواپیماهای بدون سرنشین علیه اوکراین و البته سرکوب شدید معترضان سیاسی داخلی توسط جمهوری اسلامی ایجاد شده است.

آمریکا از ترس وقوع بحران هسته‌ای، به دنبال توافقی غیررسمی با ایران است. این مذاکرات پشت پرده نشان‌دهنده ازسرگیری روابط بین ایالات متحده و ایران پس از شکست مذاکرات سال ۲۰۱۵ برای بازگرداندن توافق هسته‌ای است.

طرح کلی گفتگوها توسط سه مقام ارشد اسرائیلی، یک مقام ایرانی و یک مقام آمریکایی تأیید شده است. مقامات آمریکایی تا نزدیک‌نشدن گفتگوها به واقعیت، تمایلی درباره صحبت از جزئیات تلاش‌هایی که برای آزادی زندانیان شده ندارند.

گفت‌وگوهای غیرمستقیم که در بهار امسال در عمان انجام شد، نشان‌دهنده آغاز روابط دیپلماتیک بین ایالات متحده و ایران پس از شکست بیش از یک سال مذاکرات برای بازگرداندن توافقات هسته‌ای ۲۰۱۵ است؛ این توافق برخی فعالیت‌های ایران را در ازای لغو تحریم‌ها به‌شدت محدود کرد.

ایران ماه‌ها پس از خروج دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از توافق و اعمال مجموعه‌ای از تحریم‌های جدید علیه این کشور در سال ۲۰۱۸ برنامه هسته‌ای خود را گسترش داد.

ایران قرار است بر اساس یک پیمان‌نامه جدید، موافقت کند که اورانیوم را فراتر از سطح تولید فعلی خود با درصد ۶۰ غنی‌سازی نکند. غنی‌سازی ۹۰ درصد میزان موردنیاز برای ساخت یک سلاح هسته‌ای است؛ میزانی که ایالات متحده هشدار داده است که به آن واکنش شدیدی نشان خواهد داد.

به گزارش ۷۲۴پرس و به نقل از نیویورک تایمز، مقامات ایرانی گفته‌اند که قرار است ایران همچنین حملات مهلک خود به پیمانکاران آمریکایی در سوریه و عراق که توسط نیروهای نیابتی در منطقه انجام می‌شود را متوقف کند و همین‌طور همکاری خود را با بازرسان بین‌المللی هسته‌ای گسترش دهد و از فروش موشک‌های بالستیک به روسیه خودداری کند.

در مقابل، ایران انتظار دارد که ایالات متحده از تشدید تحریم‌ها که اقتصاد این کشور را از حرکت بازداشته است و همین‌طور از توقیف نفتکش‌های خارجی حامل نفت، اجتناب کند و به دنبال قطعنامه‌های تنبیهی جدید در سازمان ملل یا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای‌اش نباشند.

در همین رابطه، علی واعظ، تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران در امور ایران، گفته است: «هیچ‌یک از اینها برای دستیابی به یک توافق اساسی نیست؛ بلکه هدف این است که بر هر فعالیت طرفین که باعث عبور از خط‌قرمزهای طرف مقابل می‌شود خاتمه دهد». واعظ اضافه کرد: «هدف تنش‌زدایی‌ها، ایجاد زمان و مکان برای بحث در مورد گفتگوهای آینده و توافق هسته‌ای است».

ایران همچنین خواستار این است که دولت آمریکا، میلیاردها دلار از دارایی‌های ایران را که استفاده از آنها محدود به اهداف بشردوستانه خواهد بود، در ازای رهایی سه زندانی ایرانی - آمریکایی، آزاد کند. اگر چه مقامات آمریکایی تبادل زندانیان با پول یا ارتباط بین زندانیان و مسائل هسته‌ای را تآیید نکرده‌اند.

ایالات متحده هفته گذشته معافیتی صادر کرد که به عراق اجازه داد۲/۷۶ میلیارد دلار بدهی انرژی به ایران بپردازد. به گفته وزارت امور خارجه آمریکا، این پول محدود به استفاده فروشندگان شخص ثالث مورد تأیید ایالات متحده برای غذا و دارو برای شهروندان ایرانی خواهد بود که این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از مذاکرات رو به پیشرفت باشد.

دنیس راس که با چندین رئیس‌جمهور ایالات متحده به در حوزه سیاست‌های خاورمیانه همکاری داشته، در جمع برخی مقامات امنیتی اسرائیل گفته است: «به نظر می‌رسد ایالات متحده این پیام را به روشنی به ایران منتقل کرده است  که اگر به سمت غنی‌سازی ۹۰ درصدی بروید، بهای جهنمی‌ای را پرداخت خواهید کرد».

راس اضافه کرد که دولت بایدن اشتهایی برای بحرانی جدید ندارد. وی افزود: «دولت بایدن می‌خواهد تمرکز روی اوکراین و روسیه باقی بماند. داشتن یک جنگ در خاورمیانه، جایی که می‌دانید چگونه شروع می‌شود اما نمی‌دانید چگونه پایان می‌یابد! این آخرین چیزی است که می‌خواهید».

به گفته متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، شایعات درباره توافق هسته‌ای - موقت یا غیرموقت - نادرست یا گمراه‌کننده است. میلر می‌گوید: «سیاست شماره یک ما تضمین این امر است که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند؛ بنابراین ما فعالیت‌های غنی‌سازی هسته‌ای ایران را زیر نظر داشته‌ایم.» وی افزود: «اعتقاد ما این است که دیپلماسی بهترین راه برای کمک به دستیابی به این هدف است، اما ما برای همه گزینه‌ها و موارد احتمالی آماده هستیم».

به گزارش ۷۲۴پرس و به نقل از NYTimes، این سخنان هم‌زمان بود با اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای که در یک سخنرانی غیرمنتظره گفت که اگر زیرساخت‌های هسته‌ای ایران آسیب نبیند، می‌تواند توافق با غرب را تأیید کند.  رهبر ایران همچنین گفت که ایران می‌تواند در سطوحی با بازرسان بین‌المللی انرژی اتمی همکاری داشته باشد.

اسرائیل هشدار داده است که تولید اورانیوم مستعد سلاح هسته‌ای می‌تواند عواقب ناخوشایندی برای ایران داشته باشد. گلنت، وزیر دفاع اسرائیل، در ماه می‌گفته بود: «اگر ایران تا سطح ۹۰درصد غنی‌سازی را ادامه دهد، اشتباه فاحشی خواهد کرد و هزینه زیادی برای آن خواهد پرداخت».

به گفته ژنرال میلی، فرمانده نیروی زمینی ارتش آمریکا، ارتش ایالات متحده گزینه‌های متعددی فراهم کرده و به تصمیم‌گیرندگان ارشد آمریکا ارائه داده است تا در صورت تآیید تصمیم ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای از این گزینه‌ها بهره ببرد.»

یک مقام ارشد امنیتی اسرائیل گفته که برآورد اسرائیل این است که ایران برای ساخت یک بمب، زمان بسیار بیشتری نیاز داشته باشد که دست‌کم یک سال و شاید بیش از دو سال خواهد بود؛ ولی اظهارات ژنرال میلی نشان می‌دهد که آمریکا به دنبال دستیابی به یک توافق جدید با تهران دراسرع‌وقت است.