استرس مالی چیست؟ نشانه ها، عوارض و راه های مقابله با آن

به گزارش ۷۲۴پرس و به نقل از Healthline، پرواضح است در زمان کنترل مسائلی همچون تورم و گرانی، مردم از نظر روانی هم روزهای بهتری را سپری می‌کنند، به‌هرحال مسائل مالی بخشی مهم از دغدغه روزمره بسیاری از افراد را به خود اختصاص داده است. اینکه چگونه با برنامه‌ریزی برای درآمدهای موجود بتوان چرخ زندگی را چرخاند و برای اعضای خانواه رفاه و آرامش را فراهم کرد. بااین‌وجود زمانی که جامعه درگیر بحران  مالی می‌شود، همه ارکان زندگی مردم تحت‌الشعاع این اتفاق قرار گرفته و ناگزیر جامعه از نظر روحی و روانی هم تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.

پیش از این بارها گفتیم که زندگی امروزی و مدرن ما در کنار تمام مزایای خود، مشکلاتی هم به همراه داشته است که شاید قابل لمس‌ترین آن‌ها تجربه فشار روانی و استرس است که درادامه می‌تواند منجر به بروز مشکلات متعددی برای سلامت انسان شود. بسیاری از افراد به صورت منظم با مشکلی به نام استرس مالی دست به گریبان هستند، گاهی اوقات حتی فکر کردن به مسائل مالی باعث بهم خوردن خواب شبانه شده و چه بسی فرد را برای ساعت‌ها بیدار نگه دارد. در سال‌های اخیر و به ویژه پس از پاندمی کرونا و تأثیر عمیق آن روی اقتصاد جهانی و بالطبع مشکلات ریز و درشتی که برای تجارت‌های کوچک و بزرگ به وجود آورد، این دغدغه مالی به شکلی پررنگ‌تر زندگی تمام ساکنان این سیاره را تحت‌تأثیر خود قرار داد. درحالی که در گذشته چرخ اقتصاد برای بسیاری از کشورها به خوبی می‌چرخید و مردم با درآمدهای حتی متوسط قادر به پس‌انداز کردن بودند، پس از همه‌گیری کووید 19 شاهد این مسئله بودیم که  پول به استرس دائمی بسیاری از مردم تبدیل شد.

البته به جز پاندمی کرونا، مسائل دیگری همچون جنگ هم به نوبه‌ی خود باز هم اقتصاد خانواده‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده  و درکنار آن حس ناامنی اقتصادی و نداشتن چشم‌اندازی مثبت از آینده بیش از پیش همه را تحت‌فشار گذاشته است. اینگونه است که بسیاری از صاحبان کسب و کارهای کوچک روزهای نه چندان خوبی را سپری می‌کنند؛ به‌طوری که براساس یک نظرسنجی مشخص شد بسیاری از مردم از مشکلی به نام استرس مالی رنج می‌برند. اگر بخواهیم به شکل ایده‌آل به دنبال راهی برای از بین بردن این نوع استرس برویم، نیازمند بازنگری گسترده در سیاسیت‌های عمومی و همینطور تغییرات قابل توجه در بخش‌های کلان اقتصادی هستیم که خب، انتظار برای اصلاح آن‌ها شاید در کوتاه‌مدت به نتیجه دلخواه نرسد. بااین‌حال همچنان راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند به افراد کمک کند تاحدی سلامت مالی خود را بازیافته و دست کم برای احتمال بدتر شدن شرایط آماده شوند.

مطلب مرتبط:  ۱۰ دلیل برای این که ثروتمند نیستیم؟

درحالت کلی از این مراحلی می‌توان باعنوان سلامت مالی یاد کرد، البته باید توجه داشت این اقدامات لزوما به معنای به حداقل رساندن نابرابری‌های نژادی یا جنسیتی نیست، اما به هرحال همچون کورسوی امیدی است که می‌تواند درمیانه ناامیدی و دید منفی نسبت به آینده، کمی اوضاع را قابل تحمل‌تر کند. در ابتدا بیایید کمی بیشتر با مفهوم سلامت مالی آشنا شویم.

سلامت مالی  (financial wellness) چیست؟

بهترین تعریفی که ترجیحا گزینه بهتری  برای توصیف این اصطلاح است  به این شکل بیان می‌شود که سلامت مالی به معنای گام‌هایی عملی است که فرد می‌تواند برای ارتقای وضعیت مالی خود بردارد. سلامت مالی همانطور که به‌وسیله شبکه بهداشت مالی تعریف شده است هم به معنای رابطه پویای منابع مالی و اقتصادی فرد است که به اشکال مختلف  روی وضعیت رفاه جسمی، روانی و اجتماعی او تأثیرگذار است.

سه شاخص اصلی برای سلامت مالی وجود دارد که شامل موارد زیر است:

• آسیب پذیری
• تقابل
• سلامت

به گزارش ۷۲۴پرس، در اوت سال ۲۰۲۰، شبکه بهداشت مالی در گزارش سالانه‌ی خود به این مسائل پرداخت. این گزارش نشان داد تقریبا دو سوم مردم در ایالات متحده از نظر مالی با مشکلاتی مواجه بوده و به‌عبارت دیگر از نظر مالی آسیب‌پذیر هستند. این افراد برای خرج کردن، پس‌انداز، وام گرفتن یا برنامه‌ریزی برای آینده در مضیقه بوده و  از این رو تلاش می‌کنند همه این مسائل را با برنامه‌ریزی منعطف پیش ببرند. همین مسئله قابل تعمیم به زندگی بسیاری دیگر از مردمان جهان است که در وضعیت‌هایی شاید به مراتب بدتر روزگار می‌گذرانند.

بسیار از ما برای درک این مسئله که جدال برای مسائل مالی به صور گوناگون سلامت  مالی ما را هم تحت‌تدثیر قرار داده و درنتیجه خالق استرس مالی است، نیازی به شاهد و مدرک خاصی نداریم. ما همچنین به سادگی پذیرای این حقیقت هستیم که تقلا برای کنترل مسائل مالی و درنتیجه استرس مالی، تأثیری مستقیم روی سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی ما دارد. بااین‌حال انجام تحقیقات بیشتری در مورد این نوع از استرس و عوارض  آن می‌تواند مثمر ثمر بوده و به فرد کمک کند  تا هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌های چالش‌برانگیز مالی، بااحساس اعتماد بیشتری به سمت جلو قدم بردارد.

تأثیر استرس مالی چیست؟

خب پس از آشنایی با مفهوم استرس مالی بد نیست به تأثیرات اصلی آن هم نگاهی داشته باشیم. مؤسسه‌ی سلامت مالی (Financial Health) این تعریف را برای استرس مالی ارائه داده است:

«شرایطی که درنتیجه رویدادهای مالی یا اقتصادی بروز کرده و باعث ایجاد حس اضطراب، نگرانی یا احساس کمبود می‌شود که درنتیجه با پاسخ استرس فیزیولوژیکی همراه است»

تحقیقات جدید به سادگی رابطه میان استرس مالی با سلامت روان را  تأیید کرده‌اند. به‌عنوان نمونه مطالعه‌ای که در سال 2014 در دانشگاه ییل برگزار شد به بررسی این ایده پرداخت که برخی از مشکلات سلامت روانی در واقع برآیند همان مشکلات مالی هستند. دکتر آنی هارپر انسان‌شناس و محققی که مسئولیت این مطالعه را برعهده داشت خاطرنشان می‌کند که اکثر شرکت‌کنندگان در این بررسی بدهکار بوده و در مورد این مشکل حس استرس شدیدی را تجربه می‌کردند. درنتیجه می‌توان چنین نتیجه گرفت که بدهی تأثیر منفی شدیدی روی سلامت روان افراد دارد. به گفته این محقق اگر مشکلات مالی افراد حل شود، ممکن است خیلی ساده شاهد برطرف شدن مشکلات دیگر آن‌ها هم باشیم.

مطلب مرتبط: روش‌های رفع استرس و نگرانی در محل کار

به گزارش ۷۲۴پرس دات کام، استرس روزمره مالی می‌توانید تأثیری منفی حتی روی تصمیم‌های مالی شما داشته باشد؛ به‌طوری که فرد برای فرار از مشکل روی به افراط یا تفریط می‌برد. شرایطی درست شبیه زمانی که فرد ممکن است به دلیل تحت‌فشار روانی یا احساسی بودن، میل به پرخوری پیدا کرده یا درمقابل اشتهایش را از دست داده و مواد غذایی دریافتی را به شدت محدود کند. همین اثر در مورد پول هم رخ می‌دهد. مثلا فرد به سراغ خرید اقلام غیرضروری رفته یا هزینه‌های خود را کاهش داده و حتی اقلام مورد نیاز و ضروری را از سبد خرید خود حذف کند.  درمواردی شاید حتی فرد برای صرفه‌جویی در هزینه، مصرف مواد غذایی را هم محدود کند که برای سلامت عمومی بدن خطرآفرین است. درمجموع تجربه این دو حالت یعنی چه افراط و چه تفریط می‌تواند مضر باشد.

همانطور که گفتیم اگر بخواهیم به صورت ریشه‌ای این مشکلات را حل کنیم باید تغییرات بزرگ از بالا به پایین انجام شود. یعنی حکومت یا دولت‌ها برای رفع مشکلاتی همچون هزینه‌های بهداشتی و درمان گران‌قیمت، وام‌های سنگین با بازپرداخت‌های قابل توجه، دستمزدهای اندکی، معوقات حقوقی و کاهش هزینه‌های زندگی گام‌هایی مثبت بردارند. اما تا آن زمان چه کاری می‌توان انجام داد تا افراد به شکل محدودتر وضعیت زندگی خود را بهبود ببخشند؟ خب این مسئله واقعا مهم است و هرکسی باید در زندگی خود به مورد مهمی همچون سلامت مالی اهمیت بدهد. به‌عبارت دقیق‌تر همانطور که به سلامت جسمی و روانی خود فکر می‌کنید، باید روی سلامت مالی خود هم نظارت داشته باشید.

مراحل سلامت مالی که می‌توانید مدنظر قرار دهید

درگام اول اگر برای یک سازمان کار می‌کنید بهتر است در مورد مزایای سلامت مالی با بخشی که معمولا از آن با عنوان منابع انسانی یاد می‌شود، سؤال کنید. 

این مزایا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• دسترسی سریع‌تر به دستمزد: یعنی امکان دریافت حقوق قبل از روز پرداخت  مشخص که به فرد امکان می‌دهد هزینه‌های غیرمنتظره را زودتر پرداخت کرده و از فشار و استرس نجات پیدا کند.  
• کوچینگ مالی: برخی از کارفرمایان هزینه‌های لازم برای مراجعه به مشاوران مالی را در اختیار کارمندان خود قرار می‌دهند. گاهی صحبت کردن با مشاور مالی می‌تواند به شما برای سرمایه‌گذاری‌های درست و درنتیجه رسیدن به سود قابل قبول کمک کند.
• پرداخت وام‌های کوتاه مدت یا بلاعوض:  برخی از کارفرمایان برای هزینه‌های غیرمنتظره‌ی که فراتر از پوشش دسترسی به دستمزده هستند؛ امکانی همچون دریافت وام  یا کمک‌های بلاعوض  را در نظر گرفته‌اند. به این معنی که لازم نیست فرد دریافت‌کننده  کمک بلاعوض را بازپرداخت کند. همچنین وام با نرخ بهره بسیار پایین (کمتر از پنج درصد) هم برای موارد مشابه در نظر گرفته می‌شود.

مطلب مرتبط: با استرس های خود چگونه روبرو شویم؟

موارد فوق برای افراد شاغل در ادارات یا سازمان‌ها درنظر گرفته شده است. اما اگر به راهکاری فراتر از مزایای فوق نیاز دارید یا خود اشتغال هستید هم راهکارهایی برای حفظ سلامت مالی وجود دارد که باتوج به ‌آنها می‌توانید برای تغییر وضعیت خودتان اقدام کنید.

این مراحل می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مذاکره درباره بدهی کارت اعتباری: کارت‌های اعتباری از جمله مسائلی است که توجه به وضعیت آن‌ها می‌تواند کارگشا باشد. البته این مورد شاید چندان در کشور ما مورد توجه و استفاده قرار نگیرد. اما درمجموع شما می‌توانید در موارد مشابه برای یکپارچه‌سازی یا درخواست کاهش نرخ اقداماتی انجام دهید.
• تصمیم‌گیری‌های عاقلانه: مسئله بعدی توجه به نحوه هزینه کردن پول است. شما باید در مورد تصمیم‌های مالی خود به خوبی آگاهی پیدا کنید. صرف هزینه‌های بیش از حد می‌تواند باعث اضطراب مالی شود. برای تمرین تمرکز روی این نکته بهتر است قبل از به اجرا درآوردن هر تصمیم مالی، سه نفس عمیق بکشید. در مورد کاری که قصد انجام آن را دارید فکر کنید. سعی کنید هزینه‌هایی که بعدا بابت پرداخت آن‌ها احساس پشیمانی خواهید کرد را کاهش دهید. همچنین در زمان مواجه با تصمیم‌گیری‌های مالی بزرگ و پر ریسکی که حس می‌کنید خارج از  کنترل شما هستند،  با افراد آگاه و خبره مشورت کنید و به خوبی جوانب گوناگون را بسنجید.

درنهایت به این نکته توجه داشته باشید که سلامت مالی می‌تواند تأثیری غیرقابل انکار روی سلامت جسمانی و روانی شما داشته باشد، حقیقتی که درستی آن را داده‌های مطالعاتی به اثبات رسانده‌اند. این نکته باید توجه همه سیاست گذاران عرصه‌های کلان اقتصادی و رهبران دنیای تجارت را به خود جلب کند. بااین‌حال انتظار برای تغییرات بزرگ که از بین برنده نابرابری‌های اجتماعی باشند ممکن است آنچنان به درازا بیانجامد که عملا فرد را ناامید کند. بنابراین همچنین به صورت فردی هم باید به سلامت روانی توجه کرده وبا استفاده از ابزارهای موجود برای کنترل این بحران‌ها قدم برداشت.

درپایان امیدوارم از این مرور و همراهی با ۷۲۴پرس دات کام لذت برده باشید. در این روزهای سخت اقتصادی شما چگونه با تورم و گرانی روزمره مقابله می‌کنید. راهکارهای شما برای مدیریت منابع مالی‌تان به چه صورت است؟ خوشحال می‌شویم دیدگاه و تجربیات آموزنده خود را با ما و دیگر دوستان‌تان هم درمیان بگذارید.