دنیای عکاسی: شگفتی خواب نهنگ‌ها

«فرانکو بنفی» (Franco Banfi)، عکاسی از کشور سوئیس است که به ویژه در زمینه عکاسی حیات وحش فعالیت دارد. او به همراهی یک تیم غواصی کارکشته در امتداد سواحی جزیره‌ی دومینیکا که در دریای کارائیب واقع شده است، در حال تعقیب گروهی از نهنگ‌های غول پیکر اسپرم (عنبر) بوده که یکباره با صحنه‌ای جالب توجه و باورنکردنی روبرو می‌شود. آنها می‌بینند که وال‌ها ناگهان از حرکت باز ایستاده و همگی به حالت عمودی درمی‌آیند و در واقع به خواب فرو می‌روند؛ البته بنفی نخستین کسی نیست که با چنین منظره‌ی شگرفی روبرو شده است.

پیش از این و در سال ۲۰۰۸، یک گروه متشکل از بیولوژیست‌هایی از کشورهای انگلیس و ژاپن ناخواسته با یک گروه نهنگ عنبر مواجه شدند که زیر سطح آب شناور بوده و بی توجه به حوادث پیرامونی خود، به خوابی عمیق فرو رفته بودند. البته در آن زمان بدنه‌ی یکی از قایق‌ها با بدن یکی از نهنگ‌ها برخورد کرده که باعث می‌شود کل گروه وال‌ها از خواب برخاسته و دسته جمعی از محل دور شوند.

تا پیش از این مواجه‌ی برنامه‌ریزی نشده، محققان بر این باور بودند که وال‌ها نیز همچون دیگر آبزیان دارای دندان، در حالی به خواب می‌روند که بخشی از مغزشان هوشیاری خود را حفظ کرده و در برابر شرایط محیطی از خود واکنش نشان می‌دهد، بعنی در صورت لزوم برای هواگیری، نهنگ به سطح آب رفته یا از دست شکارچیان احتمالی می‌گریزد. این وضعیت درست مثل این است که نهنگ با چشمان باز به خواب رفته و حفاظ خود را در همه حال حفظ می‌کند.

اما حادثه روی داده برای تیم زیست شناسی نشان داد که نهنگ‌ها عمیقاً به خواب می‌روند و در این زمان، فعالیت مغزشان تقریباً صفر می‌شود. از سوی دیگر تحقیقات نشان داد که نهنگ‌ها به صورت منظم اما در وقفه‌ای کوتاهی که معمولا ۶ تا ۲۴ دقیقه به طول می‌انجامد، به خواب فرو می‌روند. این چرت کوتاه شاید تنها زمانی باشد که وال واقعاً در خواب فرو رفته و از این نظر به پستاندارانی همچون انسان شباهت پیدا می‌کند.