پیشتازی موزه‌های اروپایی از موزه‌های آمریکایی در جهانی شدن

شاید هزینه‌ی قابل توجه یک مسافرت خارج از کشور و بازدید از اماکن تاریخی و شگفتی‌ها و دیدنی‌های یک کشور جدید از عهده‌ی بسیاری از مردم کشورهای مختلف برنیاید و ناگزیر به منظور لذت بردن از آثار کهن به سراغ اینترنت رفته و در فضای مجازی به سیر و سفر در کشور مورد علاقه‌ی خود پرداخته‌اند. به غیر از مطالب متنوعی که که می‌توان به این طریق در مورد کشورهای مختلف به دست آورد، هستند موزه‌های معروفی که با فراهم کردن یک تور مجازی به همگان امکان تماشای آثار و هنر‌های متنوع نگه‌داری شده در گالری‌های متنوع خود را می‌دهند. مجازی یا حضوری، فرقی نمی‌کند، طیف وسیعی از مردم در این نظر سنجی شرکت کرده‌اند. در حقیقت این مقاله با تمرکز بر میزان اعتبار و شهرتی که موزه‌های معروف جهان توانسته‌اند کسب کنند، بازتاب کننده‌ی میزان محبوبیت موزه‌ها در میان تمام بازدید کنندگان‌شان است.

این بررسی جدید که به تازگی بر روی هجده موزه‌ی هنری مشهور و نام‌دار در تمامی کشورها انجام گرفته است، نشان می‌دهد مؤسسات اروپایی نسبت به مؤسسات آمریکایی در ایفای تعهد و وظیفه‌ی خود، مسئولیت‌پذیر‌تر بوده و به همین دلیل با امتیازهای بالاتر از دیگر مؤسسات معتبر و شهیر دنیا و در صدر این فهرست قرار می‌گیرند. نکته‌ی قابل تأمل دیگر این است که از نظر جمعیتی که مورد پرسش قرار گرفته‌اند، موزه‌ها نسبت به برندهایی نظیر رولکس یا لگو اعتبار و شهرت بیشتری دارند. 

 این مطالعه توسط پروفسور «سیس وَن‌ری‌یِل» (Cees van Riel) از مدرسه‌ی مدیریت دانشگاه اراسموس روتردام و متخصص ارشد تجزیه و تحلیل «پاتریشیا هِیجِن‌دیج» (Patricia Heijndijk) و با تکیه بر نظر‌سنجی انجام گرفته از دوازده هزار نفر از مردم ۱۰ کشور مختلف دنیا به‌دست آمده است.

ون‌ری‌یل اعتبار و شهرت موزه‌های هلند را طی چندین سال اعتبار‌بندی کرده بود، اما انجام این کار در سطح موزه‌های بین‌المللی هنری در نوع خود بی‌نظیر است. شایان ذکر است این شیوه‌ی اعتبار‌سنجی، ابزاری برای سنجش شهرت و معروفیت مشاغل بوده است که ون‌ری‌یل با مد نظر قرار دادن هفت فاکتورِ محصولات و خدمات، ظرفیت و میزان نوآوری، مکان کار، شیوه‌ی مدیریت، تابعیت، رهبریت و اجرای مالی از آن برای درجه‌بندی موزه‌ها در سطح بین‌المللی بهره برده است.

شگفت‌آور نیست که موزه لوور فرانسه که اکثریت تعداد بازید در جهان را در اختیار داشته است علی‌رغم اینکه به میزان ۱۵ درصد با کاهش تعداد بازدید کننده در سال مواجه بوده است اما در این آمارگیری با امتیاز ۸۴.۳ از ۱۰۰ امتیاز در صدر امتیاز ‌بندی جهانی قرار گرفته است. اما یک یافته‌ی غیر‌قابل‌انتظار این بود که موزه ون‌گوک در آمستردام هلند که بزرگترین مجموعه‌ی نامه‌ها و دست نوشته‌ها و کارهای وینسنت ون‌گوک را در خود جای داده است در میان نظردهندگان اروپایی با امتیاز ۸۵.۸ جلوتر از لوور با امتیاز ۸۵.۶ قرار گرفته است.

چنین می‌توان گفت که در مقیاس جهانی شهرت موزه‌ی ون‌گوک در رتبه‌ی دوم قرار گرفته است. در‌واقع هشت رتبه‌ی برتر موزه‌ها به موزه‌های اروپایی تعلق گرفته است، موزه‌هایی نظیر موزه‌ی امپراتوری در آمستردام، موزه‌ی واتیکان، موزه‌ی مرغ‌زار مادرید و موزه‌ی بریتیش.

موزه‌های آمریکایی اگرچه در بین آمریکایی‌ها  رتبه‌های خوبی را گرفته‌اند اما در درجه‌بندی بین‌المللی نتوانسته‌اند پیشتاز و سرآمد باشند. موزه هنر مترو پولیتن که بیشترین امتیاز را از بین سه انستیتوی آمریکایی که مورد نظر‌سنجی قرار گرفته بودند، بدست آورده و جلوتر از دو موزه‌ی دیگر یعنی موزه‌ی هنرهای معاصر نیو‌یورک و گالری ملی هنر در واشنگتون قرار دارد،توانسته امتیاز ۸۴.۲ در بین موزه‌های آمریکایی و امتیاز ۷۶.۳ را در بین شرکای آسیایی اش به‌دست بیاورد.

بر‌طبق بررسی انجام گرفته، کاهش اعتبار بین‌المللی موزه‌های آمریکایی نتیجه‌ی حاصل از شک به هر چیزی که موزه‌های هنری در آمریکا  پول‌شان را به مصرف آن می‌رسانند، بود و این اعتباری است که به‌بهای توجه کردن به گروه‌های مختلف در جامعه و تحصیلات هنری، باید قبول کنند.

علی‌رغم این تنوع‌ها، مردم بیشتر از اعتمادی که برای منفعت مشاغل قائل هستند، به موزه‌ها پاداش می‌دهند. موزه‌های هنری حتی از بهترین برندهای معروف جهان نظیر رولکس، لگو و کانُن امتیاز بیشتری گرفته‌اند. جامعه‌ی آماری مورد بررسی میانگین ۷۹ امتیاز را برای موزه‌ها در‌نظر گرفته‌اند اما مشهورترین شرکت در جهان، رولکس، تنها امتیاز ۸۰.۳۸ را در معیاری مشابه کسب کرد. میانگین امتیازی که برای شرکت‌های جهانی به‌دست آمد حتی کمتر از ۶۴.۲ امتیاز بود.

حال سوال اینجاست که آیا این مطالعه به ما می‌گوید که چرا مردم عاشق موزه‌ها هستند؟ در کنار گوناگونی و جاذبه‌ای که مجموعه‌ی موزه‌ها در اختیار دارند، به خاطر توجهی که به امرِ پاسخگوییِ اجتماعی، از جمله حفاظت از میراث، مدیریت سرمایه‌ی ملی و خصوصی و همچنین آموزش دارند، امتیاز بیشتری را هم به‌دست می‌آورند.

به گفته‌ی ون‌ری‌یل، رمز ماندگاری موزه‌ها به‌کلی بر‌روی انجام وظایف اجتماعی آن‌ها متمرکز شده است. مفهوم این هدف این است که موزه‌ها پول‌شان را در زیرکانه‌ترین راه ممکن هزینه می‌کنند، برای اینکه آن‌ها با اینکار یک پاداش افسانه ای یعنی شهرت زیاد را برای خود خریداری می‌کنند.به طور حتم شرکت‌هایی که می‌خواهند اعتبار و شهرت خود را افزایش دهند، می‌توانند از راه‌بَران پشت پرده‌ی کسب شهرتِ زیاد که از موزه‌ها لذت می‌برند، یاد بگیرند.