مصائب کشاورزان در پایتخت زرشک ایران/تیغ دلالان بر دل زرشک‌کاران

 به گزارش پایگاه خبری ۷۲۴پرس، خراسان جنوبی با داشتن ۱۹ هزار سطح زیر کشت زرشک به‌عنوان قطب انحصاری تولید این محصول در کشور شناخته می‌شود و ارتزاق ۵۰ خانوار وابسته به این محصول است.

 محصولی که پاییز این دیار کویری را بهاری تازه می‌بخشد و هم‌زمان با دومین ماه از این فصل، کشاورزان با لبخندهایی از جنس امید در باغات زرشک به برداشت محصول مشغول می‌شوند.

امروزه یاقوت‌های سرخ کویر نه‌تنها در خراسان جنوبی، بلکه در آن‌سوی مرزها آوازه‌ای خوش داشته و در بسیاری از مناطق کشور خریدوفروش می‌شود.

دراین‌بین تیغ مشکلاتی چند ساله بر دل زرشک‌کاران چنگ می‌زند و بر امید کشاورزان هاله‌ای از ناامیدی می‌پوشاند. مصائبی اعم از نبود بارگاه زرشک در بسیاری از روستاها، دست‌درازی دلالان، جای خالی صنایع تبدیلی و تکمیلی و قیمت نامتعارف زرشک هر ساله تکراری دوباره برای گلایه‌های کشاورزان بوده و بر رنجشان می‌افزاید.

اگرچه اخیراً سرمایه‌گذاران و شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه فرآوری این محصول در استان اقداماتی انجام داده‌اند، اما انتظار می‌رود چتر حمایت متولیان بیش از این بر سر کشاورزان باز شود تا امیدشان زیر باران مشکلات و نفس سرد بازار یخ نزند.

در شرایط فعلی نبود بسترهای مناسب برای صادرات زرشک، سرنوشت این محصول را با آینده‌ای مبهم گره‌زده است؛ به‌گونه‌ای که بنا به گفته رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند صادرات زرشک سال گذشته در خراسان جنوبی حدود ۵۰۰ تن بوده که این میزان صادرات باتوجه‌به اینکه قطب تولید هستیم، بسیار پایین است.

تکرار مشکلاتی چند ساله

یکی از زرشک‌کاران در گفت‌وگو با خبرنگار ۷۲۴پرس، با بیان اینکه بیش از ۳ هکتار از اراضی کشاورزی‌ام زیر کشت زرشک است، گفت: «نبود بارگاه زرشک از مهم‌ترین مشکلات موجود بوده؛ چراکه به‌اجبار باید محصولم را با قیمت پایین و به‌صورت، تر به دلال بفروشم».

علی چاحوضی، با بیان اینکه برای اخذ تسهیلات ایجاد بارگاه زرشک رایزنی‌های زیادی داشته‌ام که متأسفانه به نتیجه نرسیده است، افزود: «انتظار می‌رود متولیان امر بیش از این زرشک‌کاران را حمایت کنند؛ چراکه در شرایط فعلی بسیاری از کشاورزان متضرر می‌شوند».

وی، هجوم آفات مختلف به باغات زرشک را از دیگر مشکلات موجود دانست و افزود: «هزینه‌های بالای سموم کشاورزی، دست کشاورزان برای مبارزه با این آفات را خالی گذاشته و بخش زیادی از محصول نابود می‌شود».

چاحوضی، خشکسالی را متهم اصلی برای ورود این آفت‌ها دانست و اظهار کرد: «زرشک، یک سال در میان محصول می‌دهد و با شرایط موجود عملاً سودی نصیب کشاورز نمی‌شود».

شبیخون آفات در باغات زرشک

یکی دیگر از زرشک‌کاران خراسان جنوبی، با بیان اینکه هر ساله زنگ جارویی زرشک خسارت‌های زیادی به کشاورزان وارد می‌کند، افزود: «برخی از کشاورزان به دلیل طغیان این افت درختچه‌های زرشک را قطع می‌کنند تا از گسترش آن جلوگیری شود».

رضا مولایی، با بیان اینکه باتوجه‌به برداشت زرشک در فصل سرد سال، بعضاً محصولات به دلیل سرمای زودرس از بین می‌روند، گفت: «باتوجه‌به ماهیت آب‌وهوایی خراسان جنوبی و وزش بادهای شدید در فواصل مختلف، بسیاری از باغات در فصل گل‌دهی زرشک خسارت می‌بینند».

وی، با اشاره به دلال‌بازی سودجویان در باغات زرشک، بیان کرد: «سال گذشته هر کیلو زرشک خشک و بدون برگ را به قیمت ۸۰ هزار تومان فروخته‌ام؛ این در حالی است که هزینه‌های داشت و برداشت محصول بسیار گران تمام شده است».

مولایی، با بیان اینکه بسیاری از کشاورزان به دلیل نداشتن انبار و بارگاه زرشک، محصول را سر زمین و به‌صورت تر می‌فروشند، افزود: «این امر نه‌تنها بر سودشان چوب حراج می‌زند؛ بلکه محصول را با چک‌هایی مدت‌دار به دلال می‌فروشند که خود ضرری مضاعف است».

باز هم پای دلالان در میان است

یکی دیگر از کشاورزان، در گفت‌وگو با خبرنگار سایت خبری ۷۲۴پرس، با اشاره به مشکلات زرشک‌کاران بیان کرد: «تأمین آب کشاورزی از جمله مشکلات مهم بوده؛ چراکه به دنبال خشکسالی‌های چند ساله و کمبود آب، میزان برداشت از چاه کاهش‌یافته است».

غلامعلی حاجی‌زاده، با اشاره به درخواست مسئولان نسبت به آبیاری قطره‌ای در باغات زرشک بیان کرد: «در راستای اجرای آبیاری قطره‌ای، تسهیلاتی ناچیز می‌دهند که پاسخگو نیست».

وی، خواستار ایجاد و توسعه کارخانه‌های فرآوری زرشک در نقاط مختلف استان شد و گفت: «در حال حاضر زرشک کشاورزان به‌وسیله دلال‌ها خریداری می‌شود و بعد از چند ماه در شهرهایی مانند تهران، مشهد، شیراز و اصفهان به فروش می‌رسد».

حاجی‌پور، با بیان اینکه باید زرشک خراسان جنوبی با برند خودش به فروش برسد، تأکید کرد: «از متولیان خواستاریم حمایت از زرشک‌کاران را تنها به برگزاری یک جشنواره خلاصه نکنند و در خرید تضمینی با قیمت متعارف ما را یاری کنند».

خبرهای خوش مسئولان

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم پیش‌ازاین در گفت‌وگو با رسانه‌ها با بیان اینکه سطح زیر کشت زرشک در خراسان جنوبی بیش از ۱۹ هزار هکتار بوده که سالانه ۸۵ هزار تن زرشک تَر و ۲۲ هزار تن زرشک خشک تولید می‌شود، گفت: «۵۰ هزار خانوار به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم از تولید زرشک امرارمعاش می‌کنند و زندگی حدود ۲۵۰ هزار نفر از جمعیت استان وابسته به این محصول است».

مهدی جعفری، اشاره به مشکلات پیش روی زرشک کاران، بیان کرد: «امسال طرح خرید مزرعه در استان برای محصول زرشک در حوزه شهرستان‌های درمیان و زیرکوه اجرا می‌شود».

وی، راه‌اندازی مرکز ملی زرشک و زعفران، پیگیری ایجاد کلکسیون باغ زرشک، اختصاص زمین برای دو مجتمع زرشک، مبارزه دولتی با زنگ جارویی زرشک را از دیگر اقدامات انجام شده در راستای حمایت از کشاورزان عنوان کرد.

وی، از شناسنامه‌دار کردن ۱۸۳ هکتار از باغات زرشک استان خبر داد و گفت: «۸۰۰ بارگاه زرشک در خراسان جنوبی فعال بوده و ۴۳ درصد این محصول شامل ۹۷ هزار تن زرشک تر خوشبختانه فراوری و بسته‌بندی می‌شود».

به گزارش 724Press، جعفری، با بیان اینکه طرح زنجیره ارزش‌افزوده زرشک برای اولین‌بار پیگیری شده است، افزود: «در حوزه بازارسازی و بازار رسانی از شرکت‌های صادرکننده محصول حمایت خواهیم کرد و در سال جاری خرید توافقی زرشک را داریم».

وی، اظهار کرد: «اگر شرکت‌های دانش‌بنیان دستگاه‌هایی را تولید کنند که بتواند در برداشت و فراوری زرشک کمک‌کننده باشد، هم حمایت‌های لازم را خواهیم داشت».

فراوری ایده‌آل زرشک نداریم

اشرفی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان جنوبی هم چند روز گذشته در جمع خبرنگاران بیان کرد: «مشکلات ۳۰۰ساله تولید زرشک را نمی‌توان در مدت یک یا دو سال تغییر داد؛ ولی به‌تدریج به سمت نقطه ایده‌آل حرکت خواهیم کرد».

وی، با تأکید بر اینکه باید شرکت‌های دانش‌بنیان بیشتر به مقوله زرشک بپردازند، افزود: «شرکت‌های دانش‌بنیان به‌خوبی در بخش‌های مختلف اعم از دان‌کردن، شستشو و خشک‌کردن زرشک ورود کرده و بخشی از محصول فراوری می‌شود، اما هنوز به سطح فرآوری ایده‌آل نرسیدیم».

اشرفی، ادامه داد: «بسته‌بندی واحد و متحدالشکل در صنعت زرشک وجود ندارد و محصولات کشاورزی را نمی‌توان با هر نوع بسته‌بندی وارد بازار کرد».

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان جنوبی، گفت: «اگرچه در استان محصول باکیفیت با محوریت زرشک تولید می‌شود؛ اما باید پذیرفت که صادرات این محصول تقویت استانداردهای لازم را می‌طلبد».

گفتنی است اولین جشنواره ملی زرشک پنج‌شنبه، ۲۱ مهر ۱۴۰۱ با حضور رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاون گردشگری وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و جمعی از مسئولان استانی باهدف معرفی محصول در سطح ملی و بین‌المللی، توریسم کشاورزی و گردشگری مزرعه، آموزش کشاورزان، معرفی ارزش‌های دارویی و اقتصادی زرشک، جذب سرمایه‌گذار برای توسعه صنایع تبدیلی و غذایی و کمک به بازاریابی افتتاح شد.

اما این‌گونه که پیداست با اتمام آن و  تا جشنواره‌ای دیگر، پرداختن به مقوله زرشک باز هم مسکوت خواهد ماند. انتظار می‌رفت متولیان امر طی بازه‌های متفاوت با بررسی خروجی این جشنواره و تأثیر آن در حل مشکلات زرشک‌کاران، در پاسخ به گلایه‌های کشاورزان گام‌هایی استوار برداشته تا مصائب این قشر از سالی به سال دیگر منتقل نشود.